Tα απαραίτητα skills για τον επαγγελματία λογιστή του μέλλοντος!
Τάσος Κάτσαρης
Σύμβουλος Επιχειρήσεων – Achieve Performance
Καλός λογιστής και επιτυχημένος επαγγελματίας – επιχειρηματίας:
Εάν εργάζεστε μερικά χρόνια στον κλάδο της λογιστικής ως ελεύθερος επαγγελματίας λογιστής, στέλεχος λογιστικού γραφείου ή οργανωμένου λογιστηρίου επιχείρησης, θα έχετε παρατηρήσει πιθανότατα ότι οι επιτυχημένοι επαγγελματίες του περιβάλλοντός σας ξεχωρίζουν – εκτός της εμπειρίας τους, της ενημέρωσης και των τεχνικών τους γνώσεων στο αντικείμενο, και για άλλους λόγους.
Πιθανότατα διαθέτουν δεξιότητες που τους επιτρέπουν να επικοινωνούν και να ασκούν επιρροή, είναι οργανωμένοι, είναι αποτελεσματικοί, οι συνεργάτες και οι πελάτες τους εμπιστεύονται, ενώ παράλληλα αποπνέουν τη σιγουριά του επαγγελματία που ξέρεις ότι έχει μια λύση για όλα ή ότι θα σου δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για να βγεις από τη δύσκολη θέση. Πέραν των σπουδών και τις εμπειρίας, κάποια από τα παραπάνω ίσως αποτελούν έμφυτα ταλέντα. Αυτό είναι αλήθεια.
Παρ’ όλα αυτά, σήμερα γνωρίζουμε ότι κάποιες δεξιότητες μπορούν να αναπτυχθούν από οποιονδήποτε, όπως γνωρίζουμε επίσης με σιγουριά, ότι τα οφέλη για τον επαγγελματία είναι πολλαπλά και μετρήσιμα.
Ας δώσουμε όμως εδώ δύο ορισμούς για να έχουμε ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς. Τα soft skills (χαρακτηρισμός ο οποίος δεν με βρίσκει καθόλου σύμφωνο) ή οι «μαλακές δεξιότητες» όπως λέγονται στη γλώσσα μας, αποτελούν χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε – μόνοι μας ή/και σε συνεργασία με άλλους.
Οι «σκληρές δεξιότητες» ή hard skills από την άλλη πλευρά, αναφέρονται σε γνώσεις που αποκτάμε μέσω της εκπαίδευσης στο τεχνικό-επιστημονικό μας πεδίο, την εργασία και την εμπειρίας ζωής. Για να στηρίξω τη διαφωνία μου ως προς τους παραπάνω ορισμούς, θα θέσω την παρακάτω ερώτηση:
«Τι μας κάνει καλούς επαγγελματίες; Η τεχνική-επιστημονική μας επάρκεια ή/και οι συμπεριφορές – τρόποι εργασίας που συνθέτουν την επαγγελματική μας ταυτότητα στο σύνολο της;»
Κατά τη γνώμη μου και τα δύο είναι εξίσου σημαντικά, και ανάλογα με τους επαγγελματικούς και επιχειρηματικούς στόχους και φιλοδοξίες του καθένα. Επομένως, θεωρώ ο χαρακτηρισμός “soft” αδικεί μια κατηγορία σημαντικών δεξιοτήτων προσδίδοντας τους τον χαρακτήρα του μη απαραίτητου, ή στην καλύτερη περίπτωση του προαιρετικού.
Αντίθετα μάλιστα, στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον η επιτυχία χωρίς τα ανάλογα “soft skills” θα είναι μάλλον περισσότερο αποτέλεσμα τύχης και λιγότερο επάρκειας κάποιων “hard skills”.
Η καθημερινή μας τριβή με στελέχη της ιδιωτικής οικονομίας το επιβεβαιώνει. Η τεχνική-επιστημονική επάρκεια ενός επαγγελματία ίσως του ανοίξει μερικές πόρτες. Μέχρι εκεί όμως. Και ίσως όχι πάντα.
Τα απαραίτητα Soft Skills για τον επαγγελματία λογιστή:
Κάνοντας πρόσφατα μια έρευνα στο διαδίκτυο και ψάχνοντας σε ιστοσελίδες πανεπιστημίων, εκπαιδευτικών φορέων και επαγγελματικών οργανώσεων του εξωτερικού, διαπίστωσα ότι όλοι περίπου συμφωνούν για τα soft skills που κρίνονται απαραίτητα ώστε να επιτύχει στο σημερινό και αυριανό περιβάλλον ένας επαγγελματίας λογιστής.
Στη περίπτωση του ελεύθερου επαγγελματία λογιστή, δύο από αυτά είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας. Δεν θα τα αποκαλύψω αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν θα χρειαστείτε τη βοήθεια μου.
Προχωρώντας λοιπόν μια σύνθεση των soft skills στα οποία φαίνεται ότι συγκλίνουν όλοι οι ειδικοί του εξωτερικού, κατέληξα στις παρακάτω κατηγορίες τις οποίες παραθέτω αμέσως παρακάτω:
• Επικοινωνία – Πειθώ – Επιρροή
• Διαχείριση Χρόνου – Προτεραιότητες – Ανάθεση Εργασιών
• Ενεργητική Ακρόαση – Ενσυναίσθηση/Κατανόηση
• Τεχνολογία και Πληροφοριακά Συστήματα
• Εξυπηρέτηση πελάτη – Πελατοκεντρικότητα – Αξία στον Πελάτη
• Ηγεσία – Διοίκηση – Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού
Στη συνέχεια, θα δώσω πολύ συνοπτικά μια περιγραφή της κάθε κατηγορίας ώστε κάθε αναγνώστης να δει με ποιο τρόπο ενδεχομένως θα μπορούσε η ανάπτυξη κάποιων ή όλων των παραπάνω να συμβάλει στην δική του επαγγελματική εξέλιξη ή των συνεργατών του. Αποτελεί γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε μοναδικοί και προφανώς έχουμε φυσικές κλίσεις και ιδιαίτερα χαρίσματα. Επομένως, ίσως μπορούμε να αναγνωρίσουμε σε ποια από τα παραπάνω θα άξιζε να προσπαθήσουμε να βελτιωθούμε περισσότερο, και ανάλογα πάντα με τις επιχειρησιακές μας προτεραιότητες.
1. Επικοινωνία – Πειθώ – Επιρροή
Η επικοινωνία είναι παντού στη ζωή μας. Είμαστε εκ φύσεως κοινωνικά όντα και η κοινωνικότητα αυτή εκφράζεται με την σημαντικότερη, κατά τη γνώμη μου, κοινωνική συμπεριφορά – την επικοινωνία. Με την επικοινωνία καθιστούμε τους εαυτούς μας αντιληπτούς και οτιδήποτε κάνουμε (ή δεν κάνουμε) αποτελεί ένα μήνυμα στο περιβάλλον μας. Η επικοινωνία σε επαγγελματικό επίπεδο δεν είναι μόνο έκφραση κοινωνικότητας αλλά κυρίως εργαλείο και ανάγκη. Το τι λέμε είναι σημαντικό αλλά το πως το λέμε είναι πολύ σημαντικότερο. Το χτίσιμο σωστής επικοινωνίας ξεκινάει με την αυτογνωσία και την διαμόρφωση της κατάλληλης ευελιξίας.
Όταν το μήνυμα μπορούμε να το προσαρμόσουμε στις ανάγκες της περίστασης αυξάνουμε τις πιθανότητες αυτό να γίνει αποδεκτό – χωρίς ουσιαστική μεταβολή του περιεχομένου του μηνύματος. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η επαγγελματική επιτυχία είναι στενά συνδεδεμένη με την επικοινωνιακή μας δεινότητα. Προφανώς η ειλικρίνεια παραμένει διαχρονική αξία και πάντως σε καμία περίπτωση η επικοινωνιακή ευελιξία δεν δείχνει σε διαφορετική κατεύθυνση.
2. Διαχείριση Χρόνου – Προτεραιότητες – Ανάθεση Εργασιών
Η καθημερινότητα του επαγγελματία είναι γεμάτη πιεστικές υποχρεώσεις. Ιδιαίτερα το επάγγελμα του φοροτέχνη-λογιστή-οικονομολόγου είναι ιδιαίτερα απαιτητικό ως προς αυτό, για λόγους που όλοι γνωρίζουμε. Δεν θα αναφερθώ στις αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις ενός καθημερινού προγράμματος που συνεχώς κυνηγάει τον επαγγελματία δημιουργώντας συνεχώς την αίσθηση ότι υπάρχει πάντα κάποια εκκρεμότητα. Είναι λίγο-πολύ γνωστές οι επιπτώσεις της πίεσης χρόνου.
Δημιουργεί στρες και αυτό με τη σειρά του ένα σωρό άλλα προβλήματα. Χωρίς η ποιότητα ζωής και ο προσωπικός χρόνος να περνούν σε δεύτερη προτεραιότητα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η προβληματική διαχείριση χρόνου στερεί ευκαιρίες ανάπτυξης, και ιδιαίτερα από τους ελεύθερους επαγγελματίες που πρέπει να ασχοληθούν και με την ανάπτυξη των εργασιών τους. Εδώ ο έμπειρος λογιστής πρέπει να βάλει προτεραιότητες.
Να αναλάβει αυτά που χρειάζονται οπωσδήποτε τη δική του επέμβαση ή παρουσία, και να αναθέσει σε συνεργάτες τις εργασίες που μπορούν οι ίδιοι να φέρουν εις πέρας. Παρ΄ όλα αυτά, η διαχείριση χρόνου και η προτεραιοποίηση δεν είναι απλές διαδικασίες, πόσο μάλλον η ανάθεση εργασιών στην οποία εμπεριέχονται και στοιχεία κινητοποίησης, ομαλής συνεργασίας, εμπιστοσύνης, κλπ., βασικά στοιχεία δηλαδή της διοίκησης ανθρώπων.
3. Ενεργητική Ακρόαση – Ενσυναίσθηση/Κατανόηση
Η επικοινωνία στα εργασιακά περιβάλλοντα είναι σχεδόν πάντα αμφίδρομη. Ένα σημαντικό προσόν του σύγχρονου επαγγελματία είναι να γνωρίζει με ποιο τρόπο να ακούει, τι να ακούει, και τι συμπεράσματα να βγάζει, σε επικοινωνίες με πελάτες και με συνεργάτες του. Καλό είναι να μην θεωρείται ποτέ δεδομένο ότι ο δέκτης του μηνύματος κατανοεί το νόημα (όχι μόνο το περιεχόμενο) του μηνύματος – και αυτό ισχύει προς όλες τις κατευθύνσεις (για εμάς και για τους άλλους).
Στις σχέσεις με πελάτες αλλά και με συνεργάτες πρέπει να ακούμε ώστε, όχι μόνο να μην χάνουμε τις τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά επειδή από τη θέση του ανθρώπου που εξυπηρετεί από τη μία, και καθοδηγεί από την άλλη, είναι κρίσιμο να αντιλαμβανόμαστε τη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου που έχουμε απέναντι μας. Το χτίσιμο σχέσεων εμπιστοσύνης στη βάση της κατανόησης της θέσης του άλλου είναι ο θεμέλιος λίθος της προόδου του σύγχρονου επαγγελματία σε όποιο στίβο και αν διαλέξει να δώσει τον αγώνα του – ιδιαίτερα στο ελεύθερο επάγγελμα και στη διοίκηση ανθρώπων.
4. Τεχνολογία και Πληροφοριακά Συστήματα
Γνωρίζω ότι οι επαγγελματίες του κλάδου είναι ίσως από τους πιο ενημερωμένους σε αυτά τα ζητήματα κυρίως λόγω των αναγκών του επαγγέλματος. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, χειρίζονται καθημερινά κάποιο λογιστικό πακέτο, κάποιο ERP, και διάφορες εφαρμογές επικοινωνίας με τις φορολογικές αρχές, όπως και το πιο πρόσφατο MyData, αν δεν κάνω λάθος. Υπάρχουν περιπτώσεις που ίσως χρειάζεται ενίσχυση σε πιο απλές εφαρμογές γραφείου ή τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας, κατά περίπτωση βέβαια, αλλά πάντως είναι πολύ σημαντικό καθώς σε πολλές περιπτώσεις θα κληθούν να απαντήσουν και σε σχετικά ερωτήματα πελατών τους, όσο και αν κάτι τέτοιο δεν εμπίπτει πάντα στις τυπικές τους υποχρεώσεις.
5. Εξυπηρέτηση Πελάτη – Πελατοκεντρικότητα – Αξία στον Πελάτη
Όλα τα επαγγέλματα εξελίσσονται ως απάντηση σε κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές. Η αναγκαιότητα των φοροτεχνικών-λογιστικών υπηρεσιών είναι περισσότερο από προφανής αν και παρεμβάσεις στην αγορά που δεν είναι στον έλεγχο των επαγγελματιών του κλάδου ενδεχομένως να δημιουργούν κατά καιρούς μικροπροβλήματα. Χωρίς να υπονοώ ότι αποτελεί πανάκεια, το επίπεδο και η ποιότητα της σχέσης που έχουμε δημιουργήσει με το πελατολόγιο μας είναι καθοριστικό.
Η πελατοκεντρική μας προσέγγιση ιδανικά εκφράζεται και πέραν των στενά οριοθετημένων, από τις φοροτεχνικές υπηρεσίες, σχέσεων μας με τους πελάτες μας. Ο πελάτης πρέπει να κατανοήσει την συνολικότερη αξία – όφελος από τη σχέση μας μαζί του – κάτι το οποίο ξεπερνά τα στενά όρια της υπηρεσίας που λαμβάνει και για το οποίο ίσως και εμείς πρέπει να επενδύσουμε χρόνο ώστε να το βρούμε και να το προβάλουμε αποτελεσματικά. Υπάρχουν δοκιμασμένες μεθοδολογίες που μπορούν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες του κλάδου να διαμορφώσουν, σε καθαρά εμπορικό επίπεδο, ένα διαφορετικό προφίλ.
6. Ηγεσία – Διοίκηση – Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού
Η ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα για κάθε επαγγελματία σε κάθε κλάδο δραστηριοποίησης. Ο ηγέτης εμπνέει, δημιουργεί εμπιστοσύνη, μπαίνει μπροστά, δείχνει το δρόμο, αναπτύσσει και αναπτύσσεται.
Ο ηγέτης λειτουργεί μόνος του πολύ καλά και ξέρει ακόμα καλύτερα να φέρνει άριστα αποτελέσματα μέσα από τους άλλους. Συντονίζει, οργανώνει, μεταμορφώνει τις ομάδες και τον εαυτό του – προσαρμόζεται και αντέχει και δείχνει και στους άλλους πως να το κάνουν. Είναι φορέας οραμάτων και αλλαγών και ξέρει τον τρόπο να τα κάνει πραγματικότητα – ξέρει επίσης να πείθει τους άλλους να τον ακολουθούν, ελεύθερα, και να θέλουν να του μοιάσουν. Όταν κάνει λάθος το αναγνωρίζει και το μετατρέπει σε ευκαιρία μάθησης – και αυτό είναι από τα πράγματα που τον ξεχωρίζουν.
Όταν έρθει η ώρα έχει ετοιμάσει ικανούς αντικαταστάτες και ξέρει τον ρόλο του ως καθοδηγητή και μέντορα και υποστηρικτή του νέου αίματος. Αν εργάζεστε με ανθρώπους ή απλά για ανθρώπους, η επένδυση στην ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων ηγεσίας είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε για τους άλλους και για τον εαυτό σας.
Συμπερασματικά:
Το παρόν κείμενο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εξαντλήσει τις δυνατότητες ανάπτυξης που μπορούν να έλθουν ως αποτέλεσμα μιας προσπάθειας βελτίωσης κάποιων δεξιοτήτων. Επίσης, σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να γνωρίζει κάποιος τρίτος τις ιδιαίτερες ικανότητες και δεξιότητες ενός επαγγελματία καλύτερα από τον ίδιο.
Η εμπειρία λέει ότι οι περισσότεροι λογιστές-οικονομολόγοι είναι άριστα ενημερωμένοι στο «σκληρό» και απαιτητικό τεχνικό μέρος της εργασίας τους και ίσως έχουν περισσότερα περιθώρια βελτίωσης στους τομείς που αφορούν τις «μαλακές δεξιότητες» – κυρίως ως αποτέλεσμα του φόρτου εργασίας και μιας ιδιαίτερα πιεστικής καθημερινότητας.
Παρ’ όλα αυτά, η επένδυση χρόνου στην ανάπτυξη κάποιων δεξιοτήτων έχει δείξει ότι φέρνει θετικά αποτελέσματα, και μάλιστα σχετικά σύντομα. Δανείζομαι ορολογία του κλάδου για να πω ότι, το περιθώριο κέρδους της επένδυσης του πολύτιμου κεφαλαίου που λέγεται χρόνος σε εκπαίδευση ανάπτυξης soft skills είναι ιδιαίτερα ελκυστικό.
Λειτουργεί μάλιστα με ένα μαγικό πολλαπλασιαστή καθώς το κέρδος έρχεται από πολλές μεριές. Κεφαλαιοποιεί με ιδιαίτερη επιτυχία την πρότερη εμπειρία του επαγγελματία, και μεταδίδεται και στους άλλους χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια καθώς η θετική αλλαγή συμπεριφοράς επηρεάζει με θετικό τρόπο και το περιβάλλον του επαγγελματία.