Όσοι ασχολούνται με την αγορά και έχουν προβεί στο δύσκολο βήμα να ανοίξουν μια ατομική επιχείρηση, γνωρίζουν από πρώτο χέρι ότι η διαδικασία αυτή όχι μόνο δεν είναι απλή, αλλά εκτός από τις ευκαιρίες που παρέχει, εγκυμονεί και πολλούς κινδύνους, ειδικά αν κάποιος τη διαχειριστεί με προχειρότητα, ημιμάθεια και έλλειψη κατάλληλης οργάνωσης.
Πέραν του γεγονότος ότι πολλοί συμπολίτες μας, προβαίνουν στην έναρξη μιας νέας επιχειρηματικής κίνησης, αγνοώντας παντελώς το αντικείμενο με το οποίο θα ασχοληθούν, αλλά και το γενικότερο πλαίσιο που θα κινηθούν, είναι αδιαμφισβήτητο ότι το κλειδί της επιτυχίας ή όχι για την βιωσιμότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος περνάει και μέσα από την σωστή λογιστική και φορολογική παρακολούθηση από τον σύγχρονο επαγγελματία-λογιστή.
Το μαγικό τετράπτυχο λοιπόν της επιτυχίας: γνώση-εξειδίκευση-οργάνωση-ολοκληρωμένη οικονομική διαχείριση, καθιστά τον λογιστή ουσιαστικό συνεργάτη και σύμμαχο του επιχειρηματία, αφού χωρίς την κατάλληλη παρακολούθηση της οικονομικής πορείας της επιχειρηματικής μονάδας και το σωστό φορολογικό και εργατοασφαλιστικό σχεδιασμό, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η επιχείρηση αυτή δεν θα έχει κανένα μέλλον.
Θα προσπαθήσω με έναν απλό και κατανοητό τρόπο να γνωστοποιήσω τα σημεία-κλειδιά που οφείλει να γνωρίζει κάθε επαγγελματίας πάνω σε θέματα λογιστικά, ώστε και να μπορεί να συνεννοείται με τον λογιστή του, αλλά και να είναι σε θέση να πάρει τις κατάλληλες αποφάσεις την στιγμή που απαιτείται. Η έλλειψη γνώσης πάνω σε αυτά τα θέματα, καθιστούν τον επιχειρηματία ευάλωτο στις υποδείξεις οποιουδήποτε αναξιόπιστου συμβούλου, αλλά και τον οδηγούν σε λάθος κατεύθυνση, με αποτέλεσμα η βιωσιμότητά του να καθίσταται προβληματική.
Συνοπτικά κάποια βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζει ένας επιτηδευματίας ως προς τα φορολογικά είναι τα εξής:
- Από 1/1/2014, όλα τα τιμολόγια και αποδείξεις λιανικών συναλλαγών που έχουμε κατά τη διάρκεια της χρήσης, διασταυρώνονται ηλεκτρονικά από το πρώτο λεπτό του ευρώ(πλην πολύ λίγων εξαιρέσεων) σε μια ειδική πλατφόρμα του υπουργείου οικονομικών.Η γνωστή αυτή διαδικασία υποβολής όλων αυτών των στοιχείων, παλαιότερα αφορούσε συναλλαγές άνω των 300 ευρώ.Μέσα λοιπόν από αυτή την υποβολή των συγκεντρωτικών καταστάσεων πελατών-προμηθευτών, βγαίνουν στην επιφάνεια όλες οι παρατυπίες μιας επιχείρησης, είτε γιατί «ξέχασε» να υποβάλλει κάποια τιμολόγια(π.χ τα έχασε), ή γιατί καταχώρισε λάθος ποσά ή αντισυμβαλλόμενο, είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο έκανε λάθος. Χρειάζεται λοιπόν ευταξία, οργάνωση και τακτική ενημέρωση των τιμολογίων από το λογιστή, ο οποίος οφείλει να προστατεύει τον πελάτη του, από τα όποια λάθη..Μια συνηθισμένη ατάκα του λογιστή σε αυτή την περίπτωση είναι «τα έφερες όλα τα τιμολόγια»; ή » όλα τα χαρτιά που είναι για καταχώριση από μένα θα τα βάζεις σε ένα ντοσιέ που θα γράφει -προς καταχώριση- και όλα αυτά που έχω καταχωρίσει σε ένα άλλο ντοσιέ που θα γράφει -έτοιμα-.»Σωρεία λαθών υπάρχει κάθε χρόνο μετά τη λήξη αυτής της υποβολής των συγκεντρωτικών καταστάσεων τιμολογίων, οπότε οφείλουμε να προσέχουμε και να μην «ξεχνάμε από δω και από εκεί» τα τιμολόγια, αλλά και ο φοροτεχνικός μας να είναι ενημερωμένος και να τα καταχωρεί όπως επιβάλλει η φορολογική νομοθεσία.
- Το γνωστό πρόβλημα όλων των επαγγελματιών είναι αν μια δαπάνη που έχουν πραγματοποιήσει μπορεί να περαστεί στα βιβλία της επιχείρησής τους και να μειώσει τα κέρδη ή όχι. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι απλή και μόνο ο φοροτεχνικός που έχει σαφή και εμπεριστατωμένη σφαιρικά γνώση των διατάξεων μπορεί να αποφασίσει και να ενημερώσει για το τί γίνεται. Για παράδειγμα μια αγορά από έναν δικηγόρο ενός play station, συνιστά μια προσωπική καταναλωτική δαπάνη που δεν έχει σχέση με την επιχειρηματική του δραστηριότητα και ως εκ τούτου δεν αναγνωρίζεται φορολογικά προς έκπτωση(και ούτε εκπίπτει και ο αντίστοιχος φπα του τιμολογίου). Από την άλλη ο λογιστής είναι υποχρεωμένος εφ΄όσον κόπηκε π.χ τιμολόγιο για την αγορά αυτή να περάσει κανονικά στα βιβλία του φορολογούμενου το τιμολόγιο αυτό για να διασταυρωθεί όπως είδαμε πιο πάνω, αλλά στο τέλος της χρήσης με δική του ευθύνη και υπογραφή να αναμορφώσει το έξοδο αυτό, ώστε να μην συμπεριληφθεί στο φορολογητέο αποτέλεσμα. Παρόμοιο θέμα τίθεται και για ένα έξοδο και για το αν θα πρέπει ο λογιστής να εκπέσει τον ΦΠΑ αυτού του εξόδου ή όχι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι βενζίνες ενός επιβατικού αυτοκινήτου ενός ελεύθερου επαγγελματία, το οποίο χρησιμοποιεί και για την δραστηριότητά του, όπου εδώ δεν αναγνωρίζεται ο ΦΠΑ των καυσίμων για έκπτωση λόγω διάταξης νόμου. Χρειάζεται λοιπόν μεγάλη προσοχή στο χειρισμό αυτών των θεμάτων, χωρίς πίεση από την πλευρά του επιχειρηματία προς το λογιστή του, αν πρώτα δεν τον ακούσει να του τεκμηριώνει το λόγο που έχει προβεί σε μια ενέργεια, διότι φέρουν ευθύνη και οι 2 πλευρές.
- Ένα άλλο εξαιρετικής σημασίας θέμα, το οποίο έχει και δυσάρεστες νομικές προεκτάσεις είναι τα εικονικά και πλαστά τιμολόγια. Δε χωράει αμφιβολία ότι για κανένα λόγο δε μπορεί κάποιος να ρισκάρει να προβεί σε έκδοση ή λήψη γνωρίζοντας ότι ένα παραστατικό δεν είναι στην ουσία πραγματικό, αλλά φέρει τα χαρακτηριστικά που αναφερθήκαμε, για τον απλούστατο λόγο ότι σε τυχόν διασταύρωση(μέσω συγκεντρωτικών καταστάσεων) ή φορολογικό έλεγχο θα αντιμετωπίσει πέρα από υπέρογκα πρόστιμα και ποινές και ποινική δίωξη για φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή. Ένα απλό παράδειγμα προς κατανόηση για τα παραπάνω είναι το εξής: Ελεύθερος επαγγελματίας-μηχανικός παραλαμβάνει ένα τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών από ένα σύμβουλο επιχειρήσεων για οικονομικές συμβουλές 1000 ευρώ συν ΦΠΑ 240 ευρώ με αιτιολογία «παροχή συμβουλών φορολογικού σχεδιασμού, οικονομικής διαχείρισης και παρακολούθησης». Αφ’ ενός η συγκεκριμένη συναλλαγή κάτω από τη σκοπιά ενός ελέγχου φέρει εμφανή στοιχεία εικονικότητας, λόγω του μεγάλου ποσού που τιμολόγησε ο οικονομικός σύμβουλος για τις υπηρεσίες του, ωστόσο κρίνονται κατά περίπτωση και τα πραγματικά περιστατικά της συναλλαγής όπως αν υπεγράφη μεταξύ τους συμφωνητικό κατατεθειμένο στο TAXISNET, αν πληρώθηκε το τίμημα μέσω τραπέζης αφού είναι αξίας καθαρής άνω των 500 ευρώ, και ο,τιδήποτε άλλο τεκμηριώνει πραγματικά τη συναλλαγή. Οφείλουμε λοιπόν να μην «παίζουμε» με το συγκεκριμένο θέμα, διότι ο «πέλεκυς» θα είναι βαρύτατος.
- Συνεχίζοντας, ένας καλά ενημερωμένος επαγγελματίας οφείλει πάντα να «τσεκάρει» τα οικονομικά αποτελέσματα της δραστηριότητάς του ανά πάσα στιγμή. Για παράδειγμα δεν μπορεί μια επιχείρηση παροχής υπηρεσιών σε ένα φορολογικό έτος να παρουσιάζει υπέρμετρα μεγάλο αρνητικό αποτέλεσμα, π.χ έσοδα 10000 ευρώ και έξοδα 50000 ευρώ. Η αναλογία εσόδων εξόδων πλην ελαχίστων έκτακτων εξαιρέσεων πρέπει να επέχει και το γνωστό μας περιθώριο κέρδους, αφού από τα έσοδα αφαιρεθούν οι πάσης φύσεως δαπάνες. Οι φορολογικές αρχές έχουν στη διάθεσή τους σύγχρονα εργαλεία, που με το πάτημα ενός κουμπιού διαπιστώνουν άμεσα μεγάλες αποκλίσεις σε έσοδα-έξοδα, αλλά και τί ΦΠΑ αποδίδεται και όλα αυτά και σε συνδυασμό με τις κινήσεις από τις τραπεζικές συναλλαγές. Δεν μπορεί για παράδειγμα ένας εστιάτορας που έχει πληρωθεί από τον πελάτη του μέσω POS, να μην «χτυπήσει» την απόδειξη λιανικής από την ταμειακή.Για τις εμπορικές επιχειρήσεις τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα, αφού παίζουν ρόλο τα αποθέματα στην αποθήκη(stock), και η εποχικότητα των πωλήσεων που κάποιες φορές δικαιολογούν και κάποιες μεγαλύτερες αποκλίσεις στα οικονομικά αποτελέσματα και στο βαθμό απόδοσης ΦΠΑ. Ωστόσο και εδώ η όποια απόκλιση πρέπει να «δένεται» και με το κατάλληλα υποστηρικτικό υλικό στον έλεγχο( π.χ το τελικό απόθεμα στην αποθήκη να συναρτάται με τις αγορές και πωλήσεις του έτους)και να μην χρησιμοποιείται «δημιουργικά» για την ελαχιστοποίηση του φορολογητέου αποτελέσματος.
- Τέλος η οργάνωση που θα πρέπει να υπάρχει σε μια επιχείρηση οφείλει να συμβαδίζει και με τις επιταγές του διαρκούς μεταβαλλόμενου φορολογικού τοπίου. Κάθε συναλλαγή που πραγματοποιεί η επιχείρησή μας πρέπει να είναι τεκμηριωμένη, πραγματική και να συνοδεύεται και από τα κατάλληλα κάθε φορά παραστατικά, όπως ορίζει ο νέος Νόμος των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων.Δεν μπορεί για παράδειγμα να συναλλασόμαστε με έναν άλλο επαγγελματία και μεταξύ μας να μην κόβεται Τιμολόγιο, πλην κάποιων ελαχίστων εξαιρέσεων. Οποιοδήποτε έγγραφο ή συμφωνητικό ή τυχόν υποστηρικτικό μέσο αποδεικνύει την πραγματική διενέργεια της συναλλαγής συνοδευόμενο με τις κατάλληλες διατυπώσεις, νομικό ή συμβολαιογραφικό τύπο και συμβαδίζει με τη φορολογική νομοθεσία αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός και μας θωρακίζει από τη σίγουρη αμφισβήτηση της εφορίας κατά τον έλεγχο. Από την άλλη η έγκυρη καταβολή των φορολογικών μας υποχρεώσεων(φόρος εισοδήματος, ΦΠΑ, ρυθμίσεις οφειλών κλπ) μας θωρακίζει από τη διαδικασία των κατασχέσεων, σε συνδυασμό και με την δήλωση του ακατάσχετου λογαριασμού στο TAXISNET(ακατάσχετο ποσό μέχρι 1250 ευρώ).
Σε επόμενο άρθρο θα επανέλθουμε με κάποια βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζει ο υφιστάμενος ή επίδοξος επιχειρηματίας ως προς το ΙΚΑ και τις ασφαλιστικές αρχές, που είναι και κατά κοινή ομολογία ακόμα πιο αυστηρές. Το μόνο σίγουρο που καταλαβαίνει καθένας από εμάς είναι ότι ένας σύγχρονος επαγγελματίας οφείλει και πρέπει να είναι πολύ καλά ενημερωμένος και πληροφορημένος για μια πλειάδα θεμάτων που διαρκώς μεταβάλλονται. Ο λογιστής παίζει ένα καθοριστικό ρόλο στην πορεία που θα διανυθεί και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν συνεργάτης και σύμμαχος και όχι σαν ένας απλός αντισυμβαλλόμενος.
ΔΟΥΚΕΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ