Ο Γολγοθάς δύο έγγαμων να αναγνωριστούν ως φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού:
Τι νομίζετε ότι σημαίνει όταν μια εγκύκλιος γράφει «ο φορολογούμενος δύναται»; Η εύκολη απάντηση είναι ότι σημαίνει αυτό ακριβώς που γράφει. Στην συγκεκριμένη ιστορία όμως θα δούμε ότι η εφορία, την φράση «ο φορολογούμενος δύναται» μπορεί κάλλιστα να την ερμηνεύσει ως «ο φορολογούμενος δεν δύναται».
Όλα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2019, όταν και δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από Έλληνα που ήδη από το 2008 ζει και εργάζεται στην Ισπανία και έχει παντρευτεί Ελληνίδα η οποία επίσης ζει και εργάζεται στην Ισπανία από το 2010. Δυστυχώς, όταν έφυγαν από την Ελλάδα, κανείς δεν τους είπε ότι θα πρέπει να δηλωθούν στην εφορία ως φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού. Πριν τους κρίνετε αυστηρά, θα πρέπει να ξέρετε ότι μέχρι να ψηφιστεί ο νόμος 3943/2011 ήταν πολύ συχνό το φαινόμενο όσοι έφευγαν για το εξωτερικό να μην κάνουν τίποτα με την εφορία. Δεν έλλειπαν οι φορές μάλιστα αυτή ήταν και η απάντηση της ίδιας της εφορίας σε ερώτησή τους.
Το ζευγάρι σκεφτόταν να επιστρέψει στην Ελλάδα και με ρώτησε τι χρειάζεται να κάνουν σχετικά με την εφορία. Τους ενημέρωσα ότι θα πρέπει να δηλώσουν ότι τόσα χρόνια ήταν φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού και ότι τα δικαιολογητικά που θα χρειαστούν θα είναι το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας από την Ισπανία, από το 2010 και μετά. Αυτό συνάγεται από την ΠΟΛ 1201 του 2017 η οποία ορίζει ότι βασικό δικαιολογητικό για την αναγνώριση φορολογούμενου ως φορολογικού κάτοικου εξωτερικού είναι το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας και συνεχίζει αναφέροντας τα εξής:
«3. Επιπλέον των οριζομένων στην παράγραφο 2, (σημ. συντ. δηλαδή του πιστοποιητικού φορολογικής κατοικίας) ο φορολογούμενος οφείλει να προσκομίσει, κατά περίπτωση, και τα κάτωθι: α) Δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν την ημερομηνία αναχώρησης και εγκατάστασής του στη χώρα όπου δηλώνει κάτοικος, προκειμένου να διαπιστώνεται ότι έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 183 ημέρες στη χώρα αυτή μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος, ήτοι στο προηγούμενο έτος από εκείνο εντός του οποίου γίνεται η αίτηση μεταβολής. Τα δικαιολογητικά αυτά μπορεί να είναι, εναλλακτικά και ενδεικτικά, έγγραφα περί ανάληψης μισθωτής εργασίας, έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας στην εν λόγω χώρα και υπαγωγής του στην ασφαλιστική νομοθεσία της χώρας αυτής, εγγραφής σε δημοτολόγιο της εν λόγω χώρας, μίσθωσης κατοικίας, εγγραφής ή παρακολούθησης σχολείων των τέκνων στη χώρα αυτή. Αντί των πιο πάνω επιπλέον δικαιολογητικών, ο φορολογούμενος δύναται να προσκομίζει πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας από τη χώρα στην οποία δηλώνει κάτοικος των δύο (2) προηγούμενων ετών από το έτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση μεταβολής.» (Η έντονη γραφή και η υπογράμμιση, δικά μου)
Το ζευγάρι αρχικά μου έστειλε πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας από την Ισπανία. Δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτά, γιατί ανέφεραν απλά ότι αναγνωρίζονται ως φορολογικοί κάτοικοι Ισπανίας, χωρίς να αναγράφουν από πότε ισχύει αυτό. Πάμε λοιπόν στην εναλλακτική λύση, να συμπληρώσουν για κάθε χρονιά από το 2010 και μετά την αίτηση για την εφαρμογή της σύμβασης για την αποφυγή διπλής φορολογίας μεταξύ Ελλάδας και Ισπανίας, όπου θα υπογράφει η ισπανική φορολογική αρχή ότι για κάθε χρονιά τους αναγνωρίζει ως φορολογικούς κατοίκους Ισπανίας. Το προσκόμισαν αυτό για κάθε χρονιά, αλλά η Δ.Ο.Υ. δεν το δέχθηκε. Ο λόγος; Η αίτηση για την εφαρμογή της σύμβασης αποφυγής διπλής φορολογίας μεταξύ Ελλάδας και Ισπανίας έχει περισσότερα στοιχεία απ’ ότι οι αντίστοιχες αιτήσεις με άλλες χώρες, οπότε είναι τρισέλιδη και όχι δισέλιδη όπως συνήθως και η υπογραφή της φορολογικής αρχής μπαίνει στην τρίτη σελίδα. Η ισπανική φορολογική αρχή υπόγραψε μόνο στην τρίτη σελίδα, με αποτέλεσμα η ελληνική φορολογική αρχή να θεωρήσει ότι οι αιτήσεις που στείλαμε ήταν προϊόν κολλάζ και η ισπανική φορολογική αρχή είχε βάλλει την υπογραφή για άλλον φορολογούμενο και όχι γι΄αυτόν που εμφανιζόταν στο πρώτο φύλλο της αίτησης.
Ζητήθηκαν λοιπόν εκ νέου οι αιτήσεις, με υπογραφή της ισπανικής φορολογικής αρχής σε όλες τις σελίδες. Προσκομίστηκαν πολύ καθυστερημένα, καθώς εν τω μεταξύ είχε ξεκινήσει η πανδημία και τα λοκντάουν. Η εφορία μας ζήτησε επιπλέον και τα παρακάτω: Βεβαίωση εργασίας, βεβαίωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, βεβαίωση κατοικίας και ληξιαρχική πράξη γάμου που είχε τελεστεί στην Ισπανία. Όλα ασφαλώς μεταφρασμένα, με το κόστος που αυτό συνεπάγεται. Προσκομίστηκαν όλα. Εν τω μεταξύ είχαμε ήδη μπει στο 2021, οπότε όλα τα δικαιολογητικά ζητήθηκαν και για το 2020.
Η εφορία όμως καθυστερούσε. Πηγαίνω προσωπικά στην εφορία να δω τι γίνεται, εξετάζουμε τον φάκελο, βρίσκουμε ότι όλα είναι καλά. Μου ζητούν να δηλώσω στο μητρώο τον γάμο, το κάνω και με ενημερώνουν ότι όταν έρθει η προϊσταμένη θα πάρουν τις υπογραφές να αναγνωριστούν ως κάτοικοι εξωτερικού.
Με το που επιστρέφει η προϊσταμένη από άδεια ασθενείας μετά από τρεις εβδομάδες και ενώ είναι όλα έτοιμα για να μπουν οι υπογραφές, η προϊσταμένη δεν υπογράφει. Ο λόγος ήταν ότι η ισπανική φορολογική αρχή εκ παραδρομής είχε κρατήσει τα αντίγραφα που προορίζονταν για την ελληνική φορολογική αρχή και είχε παραδώσει τα αντίγραφα που προορίζονταν για την ισπανική φορολογική αρχή. Βέβαια και τα δύο αντίγραφα ήταν ακριβώς τα ίδια. Το μόνο που διέφερε ήταν η ένδειξη «αντίγραφο για την ισπανική φορολογική» και «αντίγραφο για την ελληνική φορολογική αρχή» αντίστοιχα.
Η διαδικασία επανέκδοσης των αιτήσεων ήταν πολύ δυσχερής, γιατί η ισπανική φορολογική αρχή δεν έκανε κινήσεις μέσω αλληλογραφίας και τα ραντεβού πήγαιναν πολύ μακριά λόγω lockdown. Ενώ το ζευγάρι έκανε προσπάθειες να πάρει πίσω τα σωστά αντίγραφα και ενημέρωνε την Δ.Ο.Υ. ότι αναγκαστικά θα καθυστερήσει, λαμβάνω μια επιστολή από την Δ.Ο.Υ. που απέρριπτε το αίτημα αναγνώρισής τους ως φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού, επειδή δεν είχαν φέρει τα πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας, ότι η απόφαση αυτή είναι αμετάκλητη και ότι αν έχουν αντίρρηση η μόνη λύση είναι να κάνουν ενδικοφανή προσφυγή. Κάλεσα αμέσως την Δ.Ο.Υ. να διαμαρτυρηθώ για την ακατανόητη αυτή βιασύνη και αυστηρότητα από την μεριά τους, για να πάρω την απάντηση ότι δεν χρειάζεται να ανησυχώ, η απάντηση ήταν αμετάκλητα αρνητική για την συγκεκριμένη αίτηση και ότι θα μπορούσε να ξαναγίνει αίτηση το 2022. Όταν τους ρώτησα, γιατί δεν το έγραφαν αυτό στην επιστολή, απάντησαν «έτσι γράφονται οι επιστολές».
Έρχεται λοιπόν το 2022 και το ζευγάρι προσκομίζει πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας. Μία για το διάστημα από το 2010 ως το 2020 και μία για το 2021. Μεταφράζονται, υποβάλλονται και αναμένουμε τα χαρμόσυνα νέα. Αντί γι΄αυτά μας καλούν από την Δ.Ο.Υ. τρεις εβδομάδες μετά, ζητώντας μας βεβαίωση εργασίας, βεβαίωση ενσήμων και βεβαίωση κατοικίας για το 2021. Δεν πίστευα στα αυτιά μου και πήγα από εκεί.
-Γιατί τα ζητάτε αυτά;
-Γιατί έτσι πρέπει.
-Δεν σας αρκούν όλα αυτά που σας έχουμε δώσει από το 2010 ως το 2020;
-Θέλουμε και του 2021
-Γιατί;
-Γιατί έτσι πρέπει
-Μα η εγκύκλιος λέει ότι αρκεί που έχουμε πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας πάνω από δύο χρόνια.
-Εμείς θέλουμε και τα υπόλοιπα.
-Δεν σας αρκεί η εγκύκλιος;
-Όχι
-Άρα δεν θέλετε να μας εξυπηρετήσετε. Αυτό είναι το πρόβλημα
-(Σε πάρα πολύ έντονο ύφος). Μην το ξαναπείτε αυτό. Ανακαλέστε.
-Δεν ανακαλώ τίποτα, πάω στον επόπτη.
Ο επόπτης μου εξηγεί τα ίδια με την υπάλληλο αλλά σε πιο σοβαρό και ευγενικό ύφος. Του επαναλαμβάνω κι εγώ την εγκύκλιο 1201 του 2017
(Επόπτης) – Μα η εγκύκλιος λέει «δύναται»
-Ακριβώς. Οπότε προχωρήστε παρακαλώ.
-Όχι, λέει «δύναται» δεν μας υποχρεώνει
-Οι εγκύκλιες αποφάσεις είναι δεσμευτικές για την διοίκηση. Δεν μπορείτε εσείς να τις αναιρείτε.
-Δεν την αναιρούμε. Λέει «δύναται» που σημαίνει αν το επιτρέψουμε.
Η συζήτηση όπως καταλαβαίνετε είχε ξεφύγει και οι τόνοι είχαν ανέβει πάρα πολύ, με αποτέλεσμα να επέμβει ο Έφορος να δει τι συμβαίνει. Εξηγεί το ιστορικό η υπάλληλος, παρεμβαίνω κι εγώ επισημαίνοντας «ναι αλλά υπάρχει η εγκύκλιος που λέει ότι εναλλακτικά ο φορολογούμενος μπορεί να προσκομίσει πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας για διάστημα δύο ετών και άνω»
Ρωτά ο Έφορος την υπάλληλο: «Υπάρχει πράγματι τέτοια εγκύκλιος;» Για να λάβει την απάντηση:
–Ναι, αλλά εμείς δεν λειτουργούμε βάσει της εγκυκλίου.
Τελικά το θέμα λύθηκε με την παρέμβαση του Υπουργείου και επιτέλους αναγνωρίστηκαν ως φορολογικοί κάτοικοι Ισπανίας.