Ψηφιακό ευρώ: Τι είναι, πώς θα λειτουργήσει και πότε – Οι αντιδράσεις και η πρώτη έκθεση προόδου
Εδώ και λίγα χρόνια κυριαρχούν στη ζωή πολλών ανθρώπων άυλες πληρωμές. Συγκεκριμένα κυριαρχούν διάφορα κρυπτονομίσματα, που συνήθως τα περισσότερα είναι συνδεδεμένα με το δολάριο ($). Τι λείπει σύμφωνα με αξιωματούχους στην Ευρωζώνη;
Λείπει μια ψηφιακή μορφή αγορών. Τα κρυπτονομίσματα δε διακρίνονται από την σταθερότητα τους, και δεν υποστηρίζονται από καμία Τράπεζα.
Βλέποντας όμως οι Τράπεζες την άνοδο των κρυπτονομισμάτων και των προβλημάτων που δημιουργούν, ερευνούν την πιθανότητα δημιουργίας μιας ψηφιακής εκδοχής του νομίσματος.
Το ψηφιακό ευρώ θα αποτελεί μια ψηφιακή μορφή χρήματος κεντρικής τράπεζας για λιανική χρήση, πέραν των μετρητών. Ως δημόσιο χρήμα, θα είναι εγγυημένο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ χρήματος Κεντρικής Τράπεζας και ιδιωτικού χρήματος. Οι πιο απτές μορφές χρήματος Κεντρικής Τράπεζας είναι τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα που χρησιμοποιούνται για πληρωμές τοις μετρητοίς. Δεδομένου ότι εκδίδεται από Κεντρική Τράπεζα, το χρήμα Κεντρικής Τράπεζας εκφράζει τη νομισματική κυριαρχία μιας χώρας (ή ένωσης κρατών μελών, ή υποσυνόλου αυτών, όπως η Ευρωζώνη), η οποία αποτελεί δημόσιο αγαθό και, ως εκ τούτου, αναφέρεται επίσης ως «δημόσιο χρήμα». Το ιδιωτικό χρήμα, με τη σειρά του, δημιουργείται από τις εμπορικές τράπεζες. Πράγματι, συχνά καλείται «χρήμα Εμπορικής Τράπεζας». Οι τραπεζικές καταθέσεις πελατών ή εταιρειών λιανικής που επενδύονται σε τράπεζες ή τα δάνεια που χορηγούνται από αυτές, εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Οι μεταφορές ιδιωτικού χρήματος περιλαμβάνουν πληρωμές με πιστωτική κάρτα ή μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτού του υβριδικού συστήματος, το ιδιωτικό χρήμα μπορεί να μετατραπεί σε δημόσιο χρήμα και αντιστρόφως.
Με όλο και περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για τις καθημερινές τους συναλλαγές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη 28 Ιουνίου, δύο κανονισμούς για τη ρύθμιση της χρήσης του νέου ψηφιακού νομίσματος της Ευρωζώνης. Μια εναλλακτική λύση στα μετρητά σε έναν όλο και πιο ψηφιοποιημένο κόσμο.
Παρά τη δημοτικότητα των ψηφιακών νομισμάτων, όπως το Bitcoin, το ψηφιακό ευρώ θα είναι το ψηφιακό νόμισμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (CBDC), ουσιαστικά ηλεκτρονικό χρήμα.
Το ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να συμπληρώνει και όχι να αντικαθιστά τα μετρητά, ενώ θα πρέπει να εγγυάται την πρόσβαση των χρηστών της Ευρωζώνης σε χρήμα Κεντρικής Τράπεζας σε περιόδους αυξημένης ψηφιοποίησης των πληρωμών.
Τα τελευταία χρόνια επίσης, και κυρίως μετά τον covid, πολλοί άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τα μετρητά και στρέφονται προς νέες ψηφιακές ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Σήμερα ένα 93% Κεντρικών Τραπεζών ασχολείται με κάποια μορφή εργασιών για τα ψηφιακά νομίσματα (CBDC). Μάλιστα γύρω στις 23 τράπεζες, θα έχουν ψηφιακά νομίσματα (CBDC) έως το τέλος της δεκαετίας. Σε αυτές τις διαδικασίες μετέχει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Ο στόχος είναι όπως ξοδεύει κάποιος τα χρήματα από τον τραπεζικό του λογαριασμό, να μπορεί να χρησιμοποιεί μια κάρτα ή μια εφαρμογή στο κινητό για να πραγματοποιεί τις πληρωμές του με ψηφιακά ευρώ.
Ø Τα πλεονεκτήματα
→ Το ψηφιακό νόμισμα θα έχει την ίδια λειτουργία με τα μετρητά, απλά θα είναι μορφή πληρωμής ψηφιακή. Άρα η Ευρωζώνη πλέον ακολουθεί τις εξελίξεις.
→ Το ψηφιακό νόμισμα ή ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να κινηθεί χωρίς τραπεζικούς λογαριασμούς.
→ Επίσης το ψηφιακό ευρώ δεν θα χρειάζεται πλέον να είναι συνδεδεμένο με κάρτες όπως Visa, PayPal κ.τ.λ.
Επομένως, το ψηφιακό νόμισμα ή ψηφιακό ευρώ δεν αντικαθιστά τα μετρητά απλά τα συμπληρώνει. Τα μετρητά για αρκετά χρόνια ακόμη θα συνεχίζουν να είναι στην ζωή μας. Το ψηφιακό ευρώ ή ψηφιακό νόμισμα θα είναι ακόμη ένας τρόπος διενέργειας πληρωμών. Οι πολίτες θα το χρησιμοποιούν χωρίς χρέωση για τις πληρωμές τους σε για συναλλαγές σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Σε αντίθεση με τα κρυπτονομίσματα που δεν έχουν κάλυψη τράπεζας, το ψηφιακό νόμισμα θα έχει την κάλυψη μιας Κεντρικής Τράπεζας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ø Οι ενστάσεις
Υπάρχουν όμως και ανησυχίες και ενστάσεις από τυχόν εφαρμογή τους. Συγκεκριμένα, υπάρχουν ενστάσεις ότι με την εφαρμογή τους θα τεθεί σε κίνδυνο η προστασία της προσωπικής ζωής.
Επίσης, έχει αναπτυχθεί μια θεωρία συνωμοσίας που εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Αυτά τα σενάρια αφορούν τα σχέδια για το ψηφιακό ευρώ, που προωθούνται στην Φρανκφούρτη. Σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες, που βέβαια πρέπει να τις αναφέρουμε, υπάρχουν παγκόσμιες ελίτ που προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα ψηφιακό χρήμα ώστε να μην υπάρχουν άλλα πραγματικά χρήματα στον πλανήτη.
Βέβαια, καλό είναι να γίνει διαχωρισμός μεταξύ εκείνων που διακινούν θεωρίες συνωμοσίας και εκείνων που έχουν θεμιτές και εμπεριστατωμένες ανησυχίες. Το βασικό πρόβλημα είναι πώς θα πειστεί ο πολίτης ότι θα εξασφαλιστεί το απόρρητο. Επίσης, υπάρχουν εύλογες ανησυχίες ότι η ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ δεν είναι μόνο η ανάπτυξη ενός χρήσιμου πρόσθετου εργαλείου και μέσου μελλοντικών πληρωμών, αλλά ότι η πραγματική πρόθεση είναι να αντικατασταθούν οι πληρωμές σε μετρητά. Τέλος, μια άλλη ανησυχία των ανθρώπων είναι ότι τα ψηφιακά νομίσματα θα επιτρέπουν στο Κράτος να ελέγξει τις αγορές τους.
Σύμφωνα με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) το ψηφιακό ευρώ αναμένεται να κυκλοφορήσει μεταξύ 2025-2026. Κλείνοντας το παρόν άρθρο να τονίσουμε ότι στην Αθήνα θα συνεδριάσει στις 26 Οκτωβρίου το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκειμένου να ανακοινώσει τις κρίσιμες αποφάσεις του, όχι μόνο για τα επιτόκια του ευρώ, αλλά και για το ίδιο το ψηφιακό ευρώ.
Πρέπει να αναφερθεί ότι δύο έτη νωρίτερα, τον Οκτώβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκίνησε να διερευνά τα πλεονεκτήματα και τις προκλήσεις μιας τέτοιας απόφασης. Τελικά, η πλάστιγγα έγειρε υπέρ της καθιέρωσης ενός ψηφιακού ευρωπαϊκού νομίσματος.
- Η πρώτη έκθεση προόδου
Την πρώτη της έκθεση προόδου σχετικά με την -απόρρητη κατά τα άλλα- φάση προετοιμασίας του ψηφιακού ευρώ , δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) . Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου 2023 με στόχο να τεθούν οι βάσεις για την πιθανή έκδοση ψηφιακού ευρώ.
Η έκθεση περιγράφει την πρόοδο που σημειώθηκε σε βασικές πτυχές σχεδιασμού του ψηφιακού ευρώ και τα προβλεπόμενα επόμενα βήματα για το έργο.
→ Ψηφιακό ευρώ και «απόρρητο»
Όπως επισημαίνει η ΕΚΤ, ο σχεδιασμός του ψηφιακού ευρώ περιλαμβάνει μια λειτουργία εκτός σύνδεσης που θα προσφέρει στους χρήστες ένα επίπεδο απορρήτου που μοιάζει με μετρητά για πληρωμές σε φυσικά καταστήματα και μεταξύ ατόμων.
Τονίζει μάλιστα ότι όταν πληρώνετε εκτός σύνδεσης, τα προσωπικά στοιχεία συναλλαγής θα είναι γνωστά μόνο σε αυτόν που πληρώνει και στον δικαιούχο πληρωμής και δεν θα κοινοποιούνται στους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, στο ευρωσύστημα ή σε οποιονδήποτε πάροχο υπηρεσιών υποστήριξης.
Τους τελευταίους μήνες, η ΕΚΤ συμφώνησε στα τεχνικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να εγγυηθεί ότι οι ηλεκτρονικές ψηφιακές συναλλαγές σε ευρώ θα παρέχουν ακόμη υψηλότερα πρότυπα απορρήτου από τις τρέχουσες λύσεις ψηφιακών πληρωμών, ενώ θα εξακολουθούν να διασφαλίζουν την ισχυρή προστασία του τελικού χρήστη έναντι της απάτης. Βάσει αυτού το ευρωσύστημα θα χρησιμοποιήσει μέτρα τελευταίας τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της ψευδωνυμοποίησης, του κατακερματισμού και της κρυπτογράφησης δεδομένων, για να διασφαλίσει ότι δεν θα είναι σε θέση να συνδέσει απευθείας τις ψηφιακές συναλλαγές σε ευρώ με συγκεκριμένους χρήστες.
→ Εξαιρέσεις
Σύμφωνα με την τρέχουσα πρακτική, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα έχουν πρόσβαση μόνο στα προσωπικά δεδομένα που απαιτούνται για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ, όπως οι κανονισμοί κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Για τη χρήση δεδομένων για εμπορικούς σκοπούς, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα χρειάζονται τη ρητή συγκατάθεση των χρηστών. Ως εκδότης και πάροχος υποδομής πληρωμών για ένα ψηφιακό ευρώ, η ΕΚΤ θα εποπτεύεται από ανεξάρτητες αρχές προστασίας δεδομένων που θα παρακολουθούν τη συμμόρφωσή της με τον Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUDPR) και τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR).
→ Ένα ψηφιακό ευρώ εκτός σύνδεσης
Η έκθεση προόδου υπογραμμίζει ότι το ευρωσύστημα αναπτύσσει μια λειτουργία εκτός σύνδεσης που θα επιτρέπει στους χρήστες ψηφιακών ευρώ να πληρώνουν χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο αφού προχρηματοδοτήσουν τον ψηφιακό λογαριασμό τους σε ευρώ μέσω Διαδικτύου ή ΑΤΜ. Οι πληρωμές θα πραγματοποιούνται απευθείας μεταξύ των συσκευών εκτός σύνδεσης – π.χ. κινητών τηλεφώνων ή καρτών πληρωμής – που ανήκουν στους χρήστες που συμμετέχουν στη συναλλαγή, χωρίς να χρειάζεται να βασίζονται σε τρίτους.
Η ΕΚΤ διερευνά τα τεχνικά εργαλεία που είναι ήδη διαθέσιμα στην αγορά που θα μπορούσαν να επιτρέψουν τον διακανονισμό ψηφιακών συναλλαγών σε ευρώ εκτός σύνδεσης απευθείας στις συσκευές των τελικών χρηστών. Έχει επίσης αξιολογήσει άλλες βασικές πτυχές των ψηφιακών πληρωμών σε ευρώ εκτός σύνδεσης, με σκοπό να τις καταστήσει απρόσκοπτες, ασφαλείς και φιλικές προς το χρήστη.
Το τεχνικό έργο της ΕΚΤ έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στα ζητήματα παράδοσης και στον τρόπο χρηματοδότησης και αποπληρωμής χρημάτων εκτός σύνδεσης ψηφιακών πορτοφολιών ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου διεξαγωγής ελέγχων κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της πλαστογραφίας. Για πληρωμές εκτός σύνδεσης, οι χρήστες θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις κινητές συσκευές τους, ενώ το ευρωσύστημα διερευνά επίσης την πιθανή χρήση έξυπνων καρτών.
Η αποτελεσματική εφαρμογή ενός ψηφιακού ευρώ εκτός σύνδεσης σε κινητές συσκευές θα εξαρτηθεί τελικά από τις απαιτήσεις που ορίζονται για τους κατασκευαστές εξοπλισμού και τους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στον κανονισμό για το ψηφιακό ευρώ.
→ Όρια κατοχής ψηφιακού ευρώ
Ο σχεδιασμός ενός ψηφιακού ευρώ πρέπει να διασφαλίζει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρέως ως μέσο πληρωμής, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Για το λόγο αυτό, οι ψηφιακές κατοχές σε ευρώ φυσικών προσώπων δεν θα αμείβονται και θα υπόκεινται σε όρια κατοχής.
Επιπλέον, οι χρήστες θα έχουν την επιλογή να συνδέσουν το ψηφιακό τους πορτοφόλι ευρώ με έναν εμπορικό τραπεζικό λογαριασμό, επιτρέποντάς τους να πραγματοποιούν πληρωμές μέσω του ψηφιακού τους πορτοφολιού ευρώ χωρίς να χρειάζεται να το προφορτώσουν με χρήματα.
Η ΕΚΤ έχει ξεκινήσει εργασίες για μια μεθοδολογία βαθμονόμησης για τον καθορισμό των ορίων διακράτησης, η οποία συνεπάγεται μια συνολική νομισματική και οικονομική αξιολόγηση.
→ Συνεργασία με τις Κεντρικές Τράπεζες
Στο πλαίσιο αυτό έχει ξεκινήσει μια συνεργασία από εμπειρογνώμονες από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος και τις εθνικές αρμόδιες αρχές, η οποία έχει αρχίσει να εντοπίζει τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη βαθμονόμηση των ορίων διακράτησης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ έχει ξεκινήσει διάλογο και διαδικασία συλλογής δεδομένων για τη λήψη των αναλυτικών στοιχείων που απαιτούνται για τη διενέργεια της αξιολόγησης. Καθώς πρόκειται για συλλογική προσπάθεια, η ΕΚΤ πραγματοποιεί τακτικές ανταλλαγές με συννομοθέτες και συμμετέχοντες στην αγορά (καταναλωτές, εμπόρους και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) για να τους ενημερώσει σχετικά με το τεχνικό έργο και να συγκεντρώσει σχόλια.
→ Εγχειρίδιο κανόνων ψηφιακού ευρώ και διαγωνιστική διαδικασία
Η Ομάδα Ανάπτυξης Κανονισμών για το ψηφιακό ευρώ ολοκλήρωσε την ενδιάμεση αναθεώρηση του πρώτου σχεδίου του εγχειριδίου κανόνων, το οποίο καθορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες για την τυποποίηση των ψηφιακών πληρωμών σε ευρώ σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Ο όμιλος αναμένεται να παραδώσει μια ενημερωμένη έκδοση του ψηφιακού βιβλίου κανόνων για το ευρώ έως το τέλος του 2024, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαίων που εκκρεμούν, τα οποία επικεντρώνονται στην αναγνώριση και τον έλεγχο ταυτότητας των χρηστών καθώς και στις απαιτήσεις που σχετίζονται με την υποδομή.
Παράλληλα, η ΕΚΤ εξέδωσε πέντε προσκλήσεις υποβολής αιτήσεων με στόχο τη σύναψη συμφωνιών-πλαισίων με κατάλληλους εξωτερικούς παρόχους για την παροχή ψηφιακών στοιχείων ευρώ και συναφών υπηρεσιών.
→ Υποστήριξη της νομοθετικής διαδικασίας
Η έκθεση επισημαίνει ότι καθώς εξελίσσονται οι νομοθετικές συζητήσεις, η ΕΚΤ συνέχισε να παρέχει τεχνική εμπειρογνωμοσύνη στα εμπλεκόμενα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Ειδικότερα, για να υποστηρίξει τις συνεχιζόμενες συζητήσεις, η ΕΚΤ (i) παρείχε τεχνική συμβολή όσον αφορά την ανάλυση της δυναμικής στην αγορά πληρωμών λιανικής σε ευρώ· (ii) δημοσίευσε μια εις βάθος τεχνική ανάλυση της σκοπιμότητας και των επιπτώσεων της χορήγησης πολλαπλών ψηφιακών λογαριασμών σε ευρώ ανά χρήστη και (iii) πραγματοποίησε πρόσθετη τεχνική εργασία σε μια ψηφιακή εφαρμογή ευρώ με σκοπό να την καταστήσει ιδιαίτερα περιεκτική και προσβάσιμη.
«Η φάση προετοιμασίας για το ψηφιακό ευρώ προχωρά καλά και υποστηρίζουμε τη συνεχιζόμενη δημοκρατική συζήτηση για το νομικό πλαίσιο για το ψηφιακό ευρώ», δήλωσε το μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής Piero Cipollone, ο οποίος προεδρεύει της Task Force υψηλού επιπέδου για το ψηφιακό ευρώ. «Το ψηφιακό ευρώ είναι μια κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια. Ως εκ τούτου, θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με όλους τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένου του ευρωπαϊκού κοινού, για να διασφαλίσουμε ότι θα είναι επιτυχής και θα μας ωφελήσει όλους».
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα αποφασίσει για την πιθανή έκδοση ψηφιακού ευρώ μόνο αφού εγκριθεί η σχετική νομοθεσία, καθώς αυτό το νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για τη συγκεκριμένη λειτουργία του ψηφιακού ευρώ.
Βέβαια, ακόμη στην Ευρώπη ούτε το ένα τρίτο δεν το έχει ακούσει, ούτε εννοείται το έχει καταλάβει. Άρα υπάρχει δρόμος ακόμη.
“Μου έμαθαν πως ο δρόμος της προόδου δεν είναι ούτε γρήγορος ούτε εύκολος” –
Τα συμπεράσματα δικά σας….
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΑΓΓΟΣ
ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ Α’ ΤΑΞΗΣ
ΜΕΛΟΣ ΠΑΕΛΟ
