Θα προσπαθήσουμε όπως πάντα μέσα από παράθεση των αντίστοιχων διατάξεων να διαλευκάνουμε ένα εξαιρετικά λεπτό και σύνθετο θέμα όπως αυτό των συμβάσεων μίσθωσης έργου.

– Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας (άρθρο 648 επ. Α.Κ.) διακρίνεται από τη σύμβαση μίσθωσης έργου (άρθρο 681 επ. Α.Κ.), κατά το ότι στην πρώτη από αυτές ο εργαζόμενος σε Ο.Τ.Α. α΄βαθμού υποβάλλεται σε νομική εξάρτηση από αυτόν, η οποία εκδηλώνεται με το δικαίωμα του τελευταίου να ασκεί εποπτεία, να ελέγχει την εργασία που παρέχει και να του δίνει δεσμευτικές οδηγίες ως προς το χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο της παρεχόμενης εργασίας (διευθυντικό δικαίωμα) ενώ στη σύμβαση μίσθωσης έργου οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην επίτευξη του συμφωνηθέντος τελικού αποτελέσματος, το φυσικό πρόσωπο (εργολάβος) ενεργεί με δική του πρωτοβουλία και η λήξη της σχετικής σύμβασης επέρχεται αυτομάτως με την εκτέλεση του έργου. Επομένως, για τον χαρακτηρισμό μιας σχέσης ως σύμβασης εξαρτημένης εργασίας πρέπει να ερευνώνται οι όροι και οι πραγματικές συνθήκες παροχής της εργασίας και δεν έχει σημασία ο χαρακτηρισμός που προσδίδουν οι συμβαλλόμενοι στη μεταξύ τους σχέση.

Ποια είναι η ουσιαστική έννοια της σύμβασης μίσθωσης έργου;

• Με τη σύμβαση μίσθωσης έργου καθορίζονται οι τυχόν αναγκαίοι όροι και κάθε λεπτομέρεια, σχετικώς με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του αναδόχου. 

• Ανάδοχος είναι αυτός που αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας το έργο. Πρέπει δηλαδή να υλοποιήσει ένα συγκεκριμένο και οριοθετημένο έργο και όχι να εκπληρώνει διαρκείς ανάγκες διότι τότε δεν θα λέγεται ανάδοχος και δεν θα έχουμε Σύμβαση μίσθωσης έργου. Τότε θα έχουμε μία διαρκή υπαλληλική σχέση.

• Η μίσθωση έργου όμως δεν συνεπάγεται υπαλληλική σχέση και δεν έχει αόριστη διάρκεια.

Έτσι, αν η σύμβαση μίσθωσης έργου καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες είναι αυτομάτως και στο σύνολό της άκυρη.(Άρειος Πάγος 1071/2014 Σύμβαση μίσθωσης έργου. Σύμβαση μισθώσεως έργου που καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες είναι αυτοδικαίως και καθ’ ολοκληρίαν άκυρη . Ανανέωση ή παράταση της συμβάσεως μισθώσεως έργου απαγορεύεται και είναι αυτοδικαίως άκυρη. Από το συνδυασμό δε των διατάξεων των άρθρων 648, 649, 669 και 672 ΑΚ και 1 του Ν. 2112/1920 προκύπτει, ότι σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου υπάρχει, όταν οι συμβαλλόμενοι δεν έχουν συμφωνήσει ορισμένη διάρκεια για την παροχή της εργασίας, ούτε η χρονική αυτή διάρκεια συνάγεται από το είδος και τον σκοπό της εργασίας.)

 
Πρόσφατα το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει για το συγκεκριμένο θέμα ως προς την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων:
ΠΟΛ 1057/2016
ΘΕΜΑ: «Απαλλαγή από την τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων, φυσικών προσώπων, που παρέχουν υπηρεσίες, προς το Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ, βάσει συμβάσεων μίσθωσης έργου.»
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ
Αθήνα,  6/5/2016
Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 13 του ν. 4174/2013 (ΦΕΚ Α΄ 170), όπως ισχύουν.
2. Τις διατάξεις της παραγράφου 14 του άρθρου 30 του ν. 4308/2014, όπως ισχύουν.
3. Την ΠΥΣ 1/20.1.2016 «Επιλογή και διορισμός Γενικού Γραμματέα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπ. Οικονομικών (ΦΕΚ ΥΟΔΔ/18).
4. Τις διατάξεις των άρθρων 21 (παρ. 3), 12 και 15 (παρ. 1) του ν. 4172/2013 (ΦΕΚ Α΄167) όπως ισχύουν.
5. Τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του ν. 2859/2000 (Φ.Π.Α.), όπως ισχύουν.
6. Τη διευκόλυνση φυσικών προσώπων για την άσκηση δραστηριότητας, τα οποία δεν ασκούν άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα και συμβάλλονται αποκλειστικά με το Δημόσιο ή με ΝΠΔΔ, με σύμβαση μίσθωσης έργου και η αμοιβή που λαμβάνουν δεν υπάγεται στο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.
7. Ότι με την παρούσα δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ
1. Απαλλάσσονται, από το φορολογικό έτος 2016 και μετά, από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων, τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία, βάσει σύμβασης μίσθωσης έργου, παρέχουν υπηρεσίες προς το Δημόσιο ή τα ΝΠΔΔ, εφόσον η αμοιβή που λαμβάνουν, δεν υπάγεται στο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 3 του ν. 2859/2000 (ΦΕΚ 248 Α’) και δεν ασκούν άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα.
2. Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
 
Λίγο αργότερα, στις 11/5/2016 σχετικό έγγραφο αναφέρει:
 
Αθήνα, 11.5.2016
Α.Π.: ΑΝ.ΥΠ.ΟΙΚ. 0001224 ΕΞ 2016
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝ. ΥΠΟΥΡΓΟΥ
Δ/νση: Καρ. Σερβίας 10
101 84 – Αθήνα
Τηλ: 210 3375718, 719, 788
e-mail: [email protected]
ΠΡΟΣ: ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΟΤΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΚΟΙΝ: 1. Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος
2. Ανώτατη Διοίκηση Ενώσεων Δημοσίων Υπαλλήλων
3. Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος
ΘΕΜΑ: ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΡΓΟΥ
Σε συνέχεια της συνάντησης που είχαμε στις 18.4.16, σας ενημερώνω ότι εκδόθηκε η σχετική απόφαση (συνημμένη), με την οποία απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων, φυσικά πρόσωπα τα οποία εργάζονται με σύμβαση μίσθωσης έργου, στο Δημόσιο και Ν.Π.Δ.Δ. με συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Με την απόφαση αυτή, επιλύθηκε ένα σοβαρό πρόβλημα εργαζομένων, οι οποίοι με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία έπρεπε να τηρούν βιβλία και να εκδίδουν στοιχεία και οι οποίοι (όπως μας ενημερώσατε) εργάζονται στις υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων.
 
Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 του κώδικα ΦΠΑ, αναφέρει:

• Αρθρο 3. Υποκείμενοι στο φόρο
  1. Στο φόρο υπόκειται:
  α) κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό ή ένωση προσώπων, εφόσον ασκεί κατά τρόπο ανεξάρτητο οικονομική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης, τον επιδιωκόμενο σκοπό ή το αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής,
  β) κάθε πρόσωπο, το οποίο πραγματοποιεί περιστασιακά παράδοση ενός καινούργιου μεταφορικού μέσου, το οποίο αποστέλλεται ή μεταφέρεται προς άλλο κράτος – μέλος.
  Δε θεωρείται ότι ασκούν οικονομική δραστηριότητα κατά τρόπο ανεξάρτητο οι μισθωτοί και λοιπά φυσικά πρόσωπα, τα οποία συνδέονται με τον εργοδότη τους με σύμβαση εργασίας ή με οποιαδήποτε άλλη νομική σχέση που δημιουργεί δεσμούς εξάρτησης, όσον αφορά τους όρους εργασίας ή την αμοιβή και συνεπάγεται την ευθύνη του εργοδότη.
  γ) κάθε πρόσωπο, το οποίο πραγματοποιεί ευκαιριακά πράξεις του άρθρου 6, εφόσον με δήλωσή του ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς Φ.Π.Α.
  δ) η κοινοπραξία που κατασκευάζει ακίνητο με το σύστημα της αντιπαροχής, καθώς και η κοινωνία που κατασκευάζει ακίνητο σε οικόπεδο ή αγροτεμάχιο που ανήκει στα μέλη της, για τις παραδόσεις και αυτοπαραδόσεις που διενεργούνται από τα μέλη τους, σύμφωνα με τα άρθρα 6 και 7.

 
Μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα απάντηση από το Υπουργείο Οικονομικών για το θέμα μας, που έχει και άλλες όμως προεκτάσεις είναι:
 
 
Αθήνα, 1/3/2016
Αρ. Πρωτ.: ΔΕΛ Ζ ΚΦΑΣ 1033811 ΕΞ 2016
ΘΕΜΑ: Εργαζόμενοι με συμβάσεις μίσθωσης έργου. Υποχρεώσεις ως προς την τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων, σύμφωνα με τα Ε.Λ.Π. (ν.4308/2014).
ΣΧΕΤ: Το με αρ. πρωτ. 1462/19.1.2015 έγγραφό σας.
Με το ως άνω σχετικό έγγραφο σας θέτετε υπόψη μας ότι ο Δήμος ΧΧΧ συνάπτει «ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου με ιδιώτες, οι οποίοι εργάζονται στην, καθαριότητα των κτιρίων του Δήμου και οι υπόψη συμβάσεις, παρατείνονται αυτοδικαίως μέχρι και τις 31.12.2016, σύμφωνα με το άρθρο 50 του ν. 4351/2015.  Περαιτέρω ερωτάτε εάν οι εργαζόμενοι είναι υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων, σύμφωνα με τον ν. 4308/2014.
Αναφορικά με το αντικείμενο του θέματος σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 13 του Κ.Φ.Δ. (ν. 4174/2013), όπως ισχύουν σήμερα, κάθε πρόσωπο με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα υποχρεούται να τηρεί κατάλληλα λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία) σύμφωνα με τα λογιστικά πρότυπα που προβλέπονται στην. Ελληνική νομοθεσία. Ισχύουσα νομοθεσία, για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών, από 1.1.2015, αποτελούν οι διατάξεις του ν. 4308/2014 «Ελληνικά Λογιστικά πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις».
2. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 39 του ν. 4308/2014, όπως αυτές ερμηνεύτηκαν με την παράγραφο 39.1.4 της εγκυκλίου ΠΟΛ.1003/31.12.2014 και ισχύουν από 1.1.2015, δεν έχουν υποχρέωση εφαρμογής του νόμου αυτού και ως εκ τούτου δεν τηρούν βιβλία και δεν εκδίδουν στοιχεία, τα φυσικά πρόσωπα τα οποία, ευκαιριακά και ως παρεπόμενη απασχόληση, πωλούν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες, εφόσον το εισόδημα που αποκτούν από τις συναλλαγές αυτές δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ετησίως.
3. Περαιτέρω, με την παράγραφο 39.1.5 της ερμηνευτικής εγκυκλίου ΠΟΛ.1003/31.12.2014 διευκρινίζεται ότι, ως ευκαιριακή παρεπόμενη δραστηριότητα, χαρακτηρίζεται η δραστηριότητα που δεν ασκείται κατά σύστημα και αποδεικνύεται από τα πραγματικά περιστατικά. Τέτοια πραγματικά περιστατικά αποτελούν ιδίως η συνέχεια ή μη της άσκησης της δραστηριότητας αυτής, η ύπαρξη ιδιαίτερης επαγγελματικής εγκατάστασης, η ύπαρξη ιδιαίτερου εξοπλισμού και μηχανικών μέσων για την παροχή των υπηρεσιών αυτών ή την παραγωγή των αγαθών ή απόκτηση αγαθών με σκοπό τη μεταπώληση, και γενικότερα το εάν η παροχή των υπηρεσιών αυτών ή των αγαθών, έχει τα χαρακτηριστικά της οργανωμένης επιχείρησης.
Επίσης, σύμφωνα με την παράγραφο 39.1.6 της ως άνω αναφερόμενης εγκυκλίου, ενδεικτικές περιπτώσεις που εμπίπτουν στην περίπτωση (β) της παραγράφου 1 του άρθρου 39 του ν. 4308/2014 είναι:
α) Τα φυσικά πρόσωπα όπως φοιτητές, νοικοκυρές, άνεργοι κλπ, που συμβάλλονται με εταιρείες ερευνών με συμβάσεις έργου ή όχι.
β) Τα φυσικά πρόσωπα που διενεργούν πωλήσεις με το σύστημα της κατ’ οίκον επίδειξης, ως αντιπρόσωποι πωλητές (dealers).
γ) Οι ιδιωτικοί ή δημόσιοι υπάλληλοι, φοιτητές, μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες κ.λπ. οι οποίοι μετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα επιχορηγούμενα ή μη, τα οποία εκτελούνται τόσο από πρόσωπα υπόχρεα του νόμου αυτού, όσο και από διάφορους φορείς.
δ) Οι διερμηνείς ή μεταφραστές.
4. Εφόσον οι συμβάσεις μίσθωσης έργου των φυσικών προσώπων που ασχολούνται στον καθαρισμό κτιρίων του Δήμου σας, παρατείνονται μέχρι και τις 31.12.2016, τότε η δραστηριότητά τους αυτή δεν εντάσσεται στις ευκαιριακές παρεπόμενες. Το εισόδημα των προσώπων αυτών προέρχεται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας και συνεπώς είναι υπόχρεα σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων για τις καταβαλλόμενες από το Δήμο σας αμοιβές.
Από τη σκοπιά του ΦΠΑ μια σημαντική απάντηση του υπουργείου είναι:

Υπαγωγή ή μη σε ΦΠΑ παροχής υπηρεσιών με σύμβαση μίσθωσης έργου

 
Θέμα: Υπαγωγή ή μη σε ΦΠΑ παροχής υπηρεσιών με σύμβαση μίσθωσης έργου
Σχετ: Το από ………………………. email σας.
Σε απάντηση του ανωτέρω σχετικού σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
1. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο έγγραφο σας, ο ……………… (ΑΦΜ ………………) σύναψε μια σύμβαση μίσθωσης έργου με το Δήμο ……………… με αντικείμενο εργασίας την λήψη και μεταφορά δειγμάτων από ηλικιωμένους του Κ.Α.Π.Η. σε εργαστηριακό κέντρο. Τίθεται το ερώτημα εάν υπάγεται ή όχι στο Φ.Π.Α. η εν λόγω υπηρεσία.
2. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Κώδικα Φ.Π.Α. (Ν. 2859/2000), στο φόρο υπόκειται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό ή ένωση προσώπων, εφόσον ασκεί κατά τρόπο ανεξάρτητο οικονομική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης, τον επιδιωκόμενο σκοπό ή το αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής.
3. Ωστόσο, όπως ορίζεται στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του ιδίου ως άνω άρθρου, δε θεωρείται ότι ασκούν οικονομική δραστηριότητα κατά τρόπο ανεξάρτητο οι μισθωτοί και λοιπά φυσικά πρόσωπα, τα οποία συνδέονται με τον εργοδότη τους με σύμβαση εργασίας ή με οποιαδήποτε άλλη νομική σχέση που δημιουργεί δεσμούς εξάρτησης, όσον αφορά τους όρους εργασίας ή την αμοιβή και συνεπάγεται την ευθύνη του εργοδότη.
4. Περαιτέρω, σύμφωνα με τις ΑΥΟ Σ.800/129/ΠΟΛ.68/4.3.1987 και Σ.866/139/ΠΟΛ.74/10.3.1987, καθώς και τις διευκρινίσεις που δόθηκαν με την εγκύκλιο Σ.1166/182/ΠΟΛ.116/6.4.1987 και την εγκύκλιο 1074879/5291/1410/Α0014/ΠΟΛ.1176/Αθήνα, η παροχή υπηρεσιών από φυσικά πρόσωπα προς το Δημόσιο, Δήμους, ΝΠΔΔ κλπ, έστω και με σύμβαση μίσθωσης έργου, δεν υπάγεται στο Φ.Π.Α., όταν από τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών αυτών προκύπτει ότι δημιουργούνται δεσμοί εξάρτησης του παρέχοντος την υπηρεσία από τον εργοδότη του, ανεξάρτητα από το φορέα ασφάλισης του πρώτου.
5. Για να θεωρηθεί ότι δημιουργούνται δεσμοί εξάρτησης μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών, πρέπει από τα πραγματικά περιστατικά να διαπιστωθεί ότι συντρέχουν αθροιστικά τουλάχιστον οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Η εργασία να παρέχεται για ορισμένο ή αόριστο χρόνο,
• να εκτελείται σύμφωνα με τις οδηγίες, τις εντολές και την εποπτεία του εργοδότη,
• την ευθύνη για το αποτέλεσμα της εργασίας να την έχει ο εργοδότης,
• να υπάρχει διαρκής απασχόληση και φυσική παρουσία του παρέχοντος την υπηρεσία στους χώρους εργασίας του εργοδότη,
• η αμοιβή να καταβάλλεται περιοδικά (π.χ. μηνιαία).

6. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η παροχή υπηρεσιών από φυσικά πρόσωπα δυνάμει συμβάσεων μίσθωσης έργου δεν υπάγεται σε Φ.Π.Α. μόνο στην περίπτωση που, κατά τα ανωτέρω, δημιουργούν δεσμούς εξάρτησης. Στην περίπτωση όμως που δεν διαπιστωθεί σχέση εξάρτησης, οι εν λόγω υπηρεσίες υπάγονται σε ΦΠΑ, ο οποίος επιρρίπτεται σε βάρος του αντισυμβαλλόμενου από τον κατά νόμο υπόχρεο (πάροχο των υπηρεσιών), προκειμένου στη συνέχεια να αποδοθεί από τον τελευταίο στο ελληνικό δημόσιο (άρ. 1 και 35 Κώδικα ΦΠΑ).
7. Κατόπιν των ανωτέρω, ανήκει στην αρμοδιότητα της .. Δ.ΟΥ. …………..στην οποία κοινοποιείται το παρόν, να ελέγξει τα πραγματικά περιστατικά, λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Φ.Π.Α..
Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης
Βασιλική Τάτση
 
Μέχρι και πριν την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου μια πολύ σημαντική γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας ΕΕΤΑΑ:
 

Γνωμοδοτήσεις Νομικής Υπηρεσίας ΕΕΤΑΑ

Yποχρέωση ασφάλισης για πρόσωπα που ενέχονται σε σύμβαση έργου:

Στο ερώτημα που μας θέσατε, αν υπάρχει δηλαδή υποχρέωση ασφάλισης για πρόσωπα που ενέχονται σε σύμβαση έργου, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Tο άρθρο 2 του α.ν.1846/1951 προσδιορίζει τις κατηγορίες προσώπων που υπάγονται υποχρεωτικώς στην ασφάλιση του IKA. H βασική κατηγορία προσώπων κατά τις διατάξεις του προαναφερόμενου νόμου, πέραν των εκεί αναφερομένων ειδικών κατηγοριών εργαζομένων, είναι αυτή που αφορά τους παρέχοντες κατά κύριο επάγγελμα εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής, όταν δηλαδή ο εργαζόμενος θέτει την προσωπική του εργασία στη διάθεση του εργοδότη κάτω από τις οδηγίες και τον έλεγχο αυτού, με αντάλλαγμα τη λήψη μισθού. Eδώ, σημειώνεται, ότι δεν εξετάζεται η ιδιότητα του εργοδότη, αν δηλαδή είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, ούτε η νομική φύση της σχέσης εργασίας (ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου).

H ανωτέρω διάταξη συμπληρώθηκε μεταγενέστερα με το ν.1305/1982 (άρθρο τέταρτο), όπως τροποποιήθηκε με τη διάταξη του άρθρου 1 παράγραφος 3 του ν.1759/1988, σύμφωνα με την οποία υπάγονται ομοίως στην ασφάλιση του α.ν.1846/1951 και πρόσωπα που απασχολούνται ή παρέχουν εργασία ή υπηρεσία με αμοιβή είτε σε φυσικά πρόσωπα, είτε στο δημόσιο είτε σε νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου με οποιαδήποτε άλλη σχέση, εφόσον για την απασχόληση, εργασία ή υπηρεσία τους αυτή δεν υπάγονται με ρητή διάταξη νόμου στην ασφάλιση άλλου ταμείου κύριας ασφάλισης. Aκολούθως ρυθμίζεται ειδικότερα η περίπτωση εκείνων των προσώπων, τα οποία, έστω και αν απασχολούνται με σύμβαση μίσθωσης έργου στο δημόσιο και εφόσον εργάζονται με συνθήκες που απαντώνται στις μισθώσεις εργασίας, υπάγονται ομοίως στην ασφάλιση του IKA.

Eν όψει αυτών εκδόθηκε η απόφαση του Yπουργού Kοινωνικών Aσφαλίσεων B1/21/21/1334/25.5.1983, σύμφωνα με την οποία: “Aπό την 1η Mαΐου 1983 υπάγονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στην ασφάλιση του IKA τα πρόσωπα που παρέχουν την προσωπική τους εργασία με σύμβαση μίσθωσης έργου εφόσον πρόκειται για Aπασχόληση, η οποία παρέχεται κατά κύριο ή συγκύριο επάγγελμα* και, όσον αφορά το χρόνο και τον τόπο απασχολήσεως, με συνθήκες απαντώμενες επί μισθώσεων εργασίας. Aπασχολήσεις της ανωτέρω μορφής στον ίδιο εργοδότη, οι οποίες αντιστοιχούν σε λιγότερες των 5 ημερών εργασίας κατά μήνα δεν καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του παρόντος”.

Kατά συνέπεια, η υποχρέωση του εργοδότη να ασφαλίσει απασχολούμενο σε αυτόν με σύμβαση μίσθωσης έργου υφίσταται αν τα πραγματικά στοιχεία του χαρακτηρίζουν την παροχή υπηρεσιών του εργολάβου είναι ταυτόσημα κατά τα ανωτέρω με αυτά της σύμβασης εργασίας. Tούτο δε, γίνεται αντιληπτό, ότι αποτελεί ζήτημα που επιλύεται στη συγκεκριμένη κάθε φορά περίπτωση εν όψει των συγκεκριμένων συνθηκών απασχόλησης αυτού. Θα πρέπει δηλαδή να αποδεικνύεται, ότι ο εργολάβος καλύπτει ουσιαστικά πάγιες και διαρκείς ανάγκες της εκμετάλλευσης του εργοδότη.

* Πότε το επάγγελμα είναι κύριο, είναι ζήτημα πραγματικό που εξετάζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση. H νομολογία έχει κρίνει, ότι η εργασία ενός προσώπου θεωρείται ότι αποτελεί το κύριο επάγγελμά του, όταν από αυτήν κυρίως προσδιορίζεται τα προς το ζην, προσδιορίζεται η επαγγελματική και κοινωνική του θέση και αφιερώνει σ’ αυτή το περισσότερο χρόνο. Σημειώνεται, ότι όταν η διάκριση του κύριου ή μη επαγγέλματος είναι δυσχερής τότε αυτό θεωρείται ότι υπάγεται στην ασφάλιση του IKA (άρθρο 2 παρ. 1 του α.ν.1846/1951). Bλ.ΣτE 1722/78, 1892/68, 1102/67.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

• Στη σύμβαση μίσθωσης έργου οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην επίτευξη του συμφωνηθέντος τελικού αποτελέσματος, το φυσικό πρόσωπο (εργολάβος) ενεργεί με δική του πρωτοβουλία και η λήξη της σχετικής σύμβασης επέρχεται αυτομάτως με την εκτέλεση του έργου.

• Η μίσθωση έργου  δεν συνεπάγεται υπαλληλική σχέση και δεν έχει αόριστη διάρκεια.

• Αν η σύμβαση μίσθωσης έργου καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες είναι αυτομάτως και στο σύνολό της άκυρη.(Άρειος Πάγος 1071/2014.)

• Απαλλάσσονται, από το φορολογικό έτος 2016 και μετά, από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων, τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία, βάσει σύμβασης μίσθωσης έργου, παρέχουν υπηρεσίες προς το Δημόσιο ή τα ΝΠΔΔ, εφόσον η αμοιβή που λαμβάνουν, δεν υπάγεται στο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 3 του ν. 2859/2000 (ΦΕΚ 248 Α’) και δεν ασκούν άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Η παροχή υπηρεσιών από φυσικά πρόσωπα δυνάμει συμβάσεων μίσθωσης έργου δεν υπάγεται σε Φ.Π.Α, μόνο στην περίπτωση που δημιουργούν δεσμούς εξάρτησης. Στην περίπτωση όμως που δεν διαπιστωθεί σχέση εξάρτησης, οι εν λόγω υπηρεσίες υπάγονται σε ΦΠΑ, ο οποίος επιρρίπτεται σε βάρος του αντισυμβαλλόμενου από τον κατά νόμο υπόχρεο (πάροχο των υπηρεσιών), προκειμένου στη συνέχεια να αποδοθεί από τον τελευταίο στο ελληνικό δημόσιο (άρ. 1 και 35 Κώδικα ΦΠΑ).
• Για να θεωρηθεί ότι δημιουργούνται δεσμοί εξάρτησης μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών, πρέπει από τα πραγματικά περιστατικά να διαπιστωθεί ότι συντρέχουν αθροιστικά τουλάχιστον οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
  • Η εργασία να παρέχεται για ορισμένο ή αόριστο χρόνο,
  • να εκτελείται σύμφωνα με τις οδηγίες, τις εντολές και την εποπτεία του εργοδότη,
  • την ευθύνη για το αποτέλεσμα της εργασίας να την έχει ο εργοδότης,
  • να υπάρχει διαρκής απασχόληση και φυσική παρουσία του παρέχοντος την υπηρεσία στους χώρους εργασίας του εργοδότη,
  • η αμοιβή να καταβάλλεται περιοδικά (π.χ. μηνιαία).
• Ανήκει στην αρμοδιότητα της αρμόδιας ΔΟΥ, να ελέγξει τα πραγματικά περιστατικά, λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Φ.Π.Α.Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η επιβολή ή μη ΦΠΑ σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μια εξαιρετικά δύσκολη απόφαση που απαιτεί και συμβουλή νομικού, καθώς οι διατάξεις περί δεσμών εξάρτησης, προσκρούουν στον ορισμό της σύμβασης έργου, που διαφέρει από την σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.Βασικό ρόλο εδώ διαδραματίζουν οι λεπτομέρειες που αναγράφονται στη σύμβαση που υπογράφουν οι 2 πλευρές.
•  Η απόφαση του Yπουργού Kοινωνικών Aσφαλίσεων B1/21/21/1334/25.5.1983, σύμφωνα με την οποία: “Aπό την 1η Mαΐου 1983 υπάγονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στην ασφάλιση του IKA τα πρόσωπα που παρέχουν την προσωπική τους εργασία με σύμβαση μίσθωσης έργου εφόσον πρόκειται για Aπασχόληση, η οποία παρέχεται κατά κύριο ή συγκύριο επάγγελμα* και, όσον αφορά το χρόνο και τον τόπο απασχολήσεως, με συνθήκες απαντώμενες επί μισθώσεων εργασίας. Aπασχολήσεις της ανωτέρω μορφής στον ίδιο εργοδότη, οι οποίες αντιστοιχούν σε λιγότερες των 5 ημερών εργασίας κατά μήνα δεν καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του παρόντος”.* Πότε το επάγγελμα είναι κύριο, είναι ζήτημα πραγματικό που εξετάζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση. H νομολογία έχει κρίνει, ότι η εργασία ενός προσώπου θεωρείται ότι αποτελεί το κύριο επάγγελμά του, όταν από αυτήν κυρίως προσδιορίζεται τα προς το ζην, προσδιορίζεται η επαγγελματική και κοινωνική του θέση και αφιερώνει σ’ αυτή το περισσότερο χρόνο. Σημειώνεται, ότι όταν η διάκριση του κύριου ή μη επαγγέλματος είναι δυσχερής τότε αυτό θεωρείται ότι υπάγεται στην ασφάλιση του IKA (άρθρο 2 παρ. 1 του α.ν.1846/1951). Bλ.ΣτE 1722/78, 1892/68, 1102/67.
• Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 39 του ν. 4308/2014, όπως αυτές ερμηνεύτηκαν με την παράγραφο 39.1.4 της εγκυκλίου ΠΟΛ.1003/31.12.2014 και ισχύουν από 1.1.2015, δεν έχουν υποχρέωση εφαρμογής του νόμου αυτού και ως εκ τούτου δεν τηρούν βιβλία και δεν εκδίδουν στοιχεία, τα φυσικά πρόσωπα τα οποία, ευκαιριακά και ως παρεπόμενη απασχόληση, πωλούν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες, εφόσον το εισόδημα που αποκτούν από τις συναλλαγές αυτές δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ετησίως.
•  ΤοΑρ. Πρωτ.: ΔΕΛ Ζ ΚΦΑΣ 1033811 ΕΞ 2016 σε απάντηση του Υπουργείου για το αν εν τέλει μια ανανέωση σύμβασης έργου σε ένα δήμο αποτελεί εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και υπάρχει υποχρέωση τήρησης λογιστικών αρχείων και έκδοσης στοιχείων απαντά καταφατικά ως εξής:“Εφόσον οι συμβάσεις μίσθωσης έργου των φυσικών προσώπων που ασχολούνται στον καθαρισμό κτιρίων του Δήμου σας, παρατείνονται μέχρι και τις 31.12.2016, τότε η δραστηριότητά τους αυτή δεν εντάσσεται στις ευκαιριακές παρεπόμενες. Το εισόδημα των προσώπων αυτών προέρχεται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας και συνεπώς είναι υπόχρεα σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων για τις καταβαλλόμενες από το Δήμο σας αμοιβές.”Συνεπώς εκτός από την σκοπιά του εργατικού δικαίου ως προς το εάν πρόκεται για σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, οφείλουμε πάντα να διερευνούμε και το αν υφίσταται  ή όχι άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Το παρόν θέμα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από κανένα συνάδερφο λογιστή φοροτεχνικό, χωρίς τη συμβολή και  ενός έμπειρου νομικού, για το λόγο ότι αφ’ ενός “σκοντάφτει” σε πολλές νομοτεχνικές έννοιες, οι οποίες επηρεάζουν και το φορολογικό του χειρισμό και ως προς την υποχρέωση έκδοσης στοιχείων και τήρησης βιβλίων για αυτά τα πρόσωπα, καθώς και για την υποχρέωση ή όχι επιβολής ΦΠΑ, στα Τιμολόγια παροχής υπηρεσιών που εκδίδουν.Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί και για τον τρόπο ασφάλισης, με το νέο ασφαλιστικό, αναμένοντας οδηγίες από τον ΕΦΚΑ! Το παρόν άρθρο έρχεται απλά να “διαφωτίσει” κάποιες από τις βασικές πτυχές του θέματος και σε καμία περίπτωση να προτείνει τρόπο αντιμετώπισης, λόγω της εξαιρετικής πολυπλοκότητάς του..

ΔΟΥΚΕΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ