Θετική Επιχειρησιακή Κουλτούρα: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα;
Τι είναι η επιχειρησιακή κουλτούρα;
Επιχειρησιακή κουλτούρα (EK) είναι ο χαρακτήρας – η προσωπικότητα μιας επιχείρησης. Αποτελεί την σύνθεση των ιδεών, απόψεων, στάσεων, πρακτικών, και συμπεριφορών που διατρέχουν έναν οργανισμό. Εκδηλώνεται στον τρόπο εσωτερικής επικοινωνίας και γενικότερης λειτουργίας, όπως επίσης και στις αλληλοεπιδράσεις μιας επιχείρησης με το περιβάλλον της. Σύμφωνα με την διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, η ΕΚ αποτελεί την ταυτότητα μιας επιχείρησης καθώς την συνθέτουν τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου παράγοντα (ιδιοκτησία, διοίκηση, και εργαζόμενοι) αλλά και οι ιδιαίτερες συνθήκες δραστηριοποίησης.
Ισχυρή ή αδύναμη, θετική ή αρνητική, η ΕΚ συσχετίζεται σημαντικά με τα οργανικά αποτελέσματα, την κερδοφορία, και το μέλλον ενός οργανισμού, και επειδή επιδέχεται παρεμβάσεων – βελτιώσεων, αποτελεί έναν ρεαλιστικό στόχο των διοικήσεων μεγάλων και μικρότερων επιχειρήσεων διεθνώς. Το σημερινό, πιθανότατα και αυριανό, επιχειρηματικό περιβάλλον δεν αφήνει πολλά περιθώρια για ασφαλείς προβλέψεις καθώς χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη αστάθεια και αβεβαιότητα – δηλαδή παραγόντων πέραν των δυνατοτήτων ελέγχου των διοικήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, οτιδήποτε αποτελεί έναν εσωτερικό παράγοντα πάνω στον οποίο μπορεί να στηριχθεί σήμερα η προσπάθεια για ευημερία αλλά και ο σχεδιασμός για το μέλλον, δεν πρέπει να παραμένει αναξιοποίητο.
Η ΕΚ διατρέχει ως συνεκτικό στοιχείο έναν οργανισμό – ως κοινή φιλοσοφία και τρόπος δράσης. Αποτελεί τον οδηγό για τον τρόπο αλληλοεπίδρασης – επικοινωνίας των ανθρώπων τόσο εσωτερικά όσο και με το εξωτερικό περιβάλλον (συνεργάτες, προμηθευτές, και ιδιαίτερα πελάτες). Καθορίζει το κοινό όραμα και πλαίσιο λειτουργίας του ανθρώπινου δυναμικού και σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία και άποψη των πελατών για την επιχείρηση. Έτσι, η δημιουργία Ισχυρής Θετικής ΕΚ αποτελεί σήμερα μια επιτακτική ανάγκη, και είναι αναγνωρισμένη ως τέτοια πλέον στον επιχειρηματικό κόσμο.
Παράγοντες που σχηματοποιούν την κουλτούρα μιας επιχείρησης
Οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει να αποφασίσουν σε ποιες αξίες τους θέλουν να δώσουν έμφαση καθώς αυτές διατρέχουν τον οργανισμό και επηρεάζουν τόσο την εικόνα όσο και τα αποτελέσματα τους. Αυτές οι αξίες θα συνθέτουν την ταυτότητα της επιχείρησης – δηλαδή την ΕΚ της. Για παράδειγμα, τι έχει μεγαλύτερη αξία για εμάς;
- Η λειτουργία μας με το χαμηλότερο δυνατό κόστος;
- Η ανθρωποκεντρική μας φιλοσοφία;
- Η ομαδικότητα – συνεργατικότητα στον τρόπο που λειτουργούμε;
- Η καινοτομία και μοναδικότητα μας;
Βεβαίως, δεν χρειάζεται πάντα κάποιος να πρέπει να διαλέξει. Ανάμεσα στους παραπάνω και σε αρκετούς άλλους, ένας ακόμα παράγοντας καθορισμού της ΕΚ είναι η ιεραρχική δομή και οργάνωση (οριζόντια, κάθετη, κλπ.) μιας επιχείρησης καθώς επηρεάζει την επικοινωνία και ροή της πληροφορίας εντός του οργανισμού και επομένως τον τρόπο και την ταχύτητα λήψης αποφάσεων. Σε επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους ή σε οικογενειακού τύπου επιχειρήσεις, η ΕΚ καθορίζεται περισσότερο από τις αξίες και προτεραιότητες των δημιουργών της επιχείρησης. Είναι λογικό ότι όσο μεγαλύτερος είναι ένας οργανισμός τόσο περισσότερο η ΕΚ του καθορίζεται και ανακυκλώνεται καθημερινά με κύριους συντελεστές τους εργαζόμενους. Όταν ένας οργανισμός μεγαλώνει υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει “απρόσωπος”. Επομένως, δράσεις σχεδιασμού, καθορισμού, επικοινωνίας, και εμπέδωσης ενός συνόλου κοινά κατανοητών και αποδεκτών αξιών και προτύπων λειτουργίας, είναι επιβεβλημένες. Ανεξάρτητα όμως από το μέγεθος ενός οργανισμού, όταν η ΕΚ σχηματίζεται αυτόματα ως αποτέλεσμα συνηθειών και όχι στο πλαίσιο στρατηγικών πρωτοβουλιών και αποφάσεων, η επιχείρηση χάνει σημαντικές ευκαιρίες σε ένα περιβάλλον που από μόνο του δεν προσφέρει πλέον και πολλές.
Πως επηρεάζει η κουλτούρα τα επιχειρησιακά αποτελέσματα;
Στην πράξη, μια Ισχυρή Θετική ΕΚ επηρεάζει τα επιχειρησιακά αποτελέσματα κυρίως με τους παρακάτω τρόπους:
- Αύξηση της παραγωγικότητας
Οι εργαζόμενοι είναι περισσότερο αποδοτικοί όταν νιώθουν ότι λειτουργούν σε ένα περιβάλλον που το χαρακτηρίζουν κοινά αποδεκτές αξίες, ιδιαίτερα όταν αυτές έχουν έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον εργασίας οι εργαζόμενοι συνήθως ευημερούν, ανεξάρτητα από την ύπαρξη άλλων πρόσκαιρων ή μονιμότερης φύσης δυσμενών συνθηκών που μπορεί να ορίζονται από το εξωτερικό περιβάλλον. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης δημιουργούν το αίσθημα της ασφάλειας μέσα στο οποίο οι άνθρωποι είναι αποδεδειγμένα πιο παραγωγικοί.
- Ευθυγράμμιση όλων με τον κοινό στόχο
Σύμφωνα με την άποψη ειδικών, είναι προτιμότερο να έχεις μια Ισχυρή Θετική ΕΚ και μια αδύναμη στρατηγική, παρά μια ισχυρή στρατηγική που να συνοδεύεται από μια αδύναμη ΕΚ. Ιδανικά, και τα δύο πρέπει να είναι ισχυρά, αλλά το χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα για να τονίσουμε την σημαντικότητα της ΕΚ. Ακόμα και αν σε επίπεδο στρατηγικής μια επιχείρηση έχει κάποιες αδυναμίες, μια ισχυρή, και κυρίως Θετική, ΕΚ αποτελεί τον συνδετικό κρίκο που τους κρατάει όλους στον ίδιο δρόμο, ευθυγραμμισμένους προς τον κοινό στόχο. Όταν συμβαίνει αυτό σε μια επιχείρηση οι πιθανότητες να επιτύχουμε τα προσδοκόμενα αποτελέσματα είναι πολύ μεγαλύτερες. Σε οποιαδήποτε επιχείρηση.
- Οι επιδόσεις της επιχείρησης βελτιώνονται
Οι εργαζόμενοι που λειτουργούν στην βάση των αρχών της κουλτούρας της επιχείρησης έχουν μακράν καλύτερες επιδόσεις από τους υπόλοιπους συναδέλφους τους και κυρίως όταν η ΕΚ είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες που διαμορφώνονται από το σημερινό απαιτητικό περιβάλλον λειτουργίας. Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι από την φύση του δυναμικός – μπορεί και αλλάζει – μπορεί να προσαρμόζεται. Είναι ένα στοιχείο με το οποίο μας έχει προικίσει η φύση για να επιβιώνουμε. Με τον ίδιο τρόπο και οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει είναι δυναμικές και ευέλικτες. Αυτό αποτυπώνεται σε μια σωστά σχεδιασμένη ΕΚ προσαρμοσμένη στις ανάγκες του δυναμικού επιχειρησιακού περιβάλλοντος. Όταν η επιχείρηση και οι εργαζόμενοι λειτουργούν αρμονικά και βαδίζουν στον ίδιο δρόμο με κοινά αποδεκτές αξίες και στόχους, οι πιθανότητες επίτευξης εξαιρετικών αποτελεσμάτων είναι πολύ μεγαλύτερες.
Μια κουλτούρα προσαρμοσμένη στις ανάγκες της δικής μου επιχείρησης
Το ιδανικό είναι να καταφέρουμε να σχεδιάσουμε μια ισχυρή και θετική ΕΚ που να την χαρακτηρίζουν η ευελιξία και οι ανθρωποκεντρικές αξίες. Αυτός είναι ο στόχος. Παρ’ όλα αυτά, αυτό που είναι ιδανικό για μια επιχείρηση μπορεί να μην είναι για κάποια άλλη. Εξ’ άλλου, η κουλτούρα μας έχει τα χαρακτηριστικά της δικής μας – μοναδικής επιχειρηματικής/εταιρικής ταυτότητας. Στην προσπάθεια δημιουργίας της δικής μας μοναδικής ΕΚ, μπορούμε να λάβουμε υπόψη κάποιες βασικές αρχές, αν και το θέμα είναι αδύνατο να εξαντληθεί στο παρόν άρθρο.
- Πρακτικές πρόσληψης προσωπικού
Η επιλογή νέου προσωπικού πρέπει να γίνεται ΚΑΙ στην βάση των κοινών αρχών και αξιών που υπάρχουν ανάμεσα στην κουλτούρα της επιχείρησης και του υποψηφίου. Αν κάποιος υποψήφιος δεν πληροί αρχικά αυτή την προϋπόθεση, θα πρέπει τουλάχιστον να φαίνεται ότι μπορεί να ενταχθεί στην κουλτούρα μας στην συνέχεια, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
- Προγράμματα εκπαίδευσης νεοεισερχομένων στελεχών – εργαζομένων
Θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνονται στοιχεία που αφορούν τις αξίες του οργανισμού όπως και τι σημαίνει αυτό για τον τρόπο επικοινωνίας και συνεργασίας με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς συνεργάτες της επιχείρησης.
- Προγράμματα διοίκησης απόδοσης
Μεταξύ άλλων, θα πρέπει ιδανικά να περιλαμβάνουν το χτίσιμο ομαδικότητας, τακτικές ευθυγράμμισης, την δημιουργία συνεκτικότητας των ομάδων συνεργασίας, κλπ.
- Επικοινωνία
Η εσωτερική επικοινωνία θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και να είναι συνυφασμένη με τις αρχές λειτουργίας και την κουλτούρα του οργανισμού έτσι ώστε να μην δημιουργείται η αίσθηση ότι οι αρχές μας δεν ισχύουν πάντα και για όλους. Αυτό θα ισχύει και για τους πελάτες μας.
- Μέτρηση της κουλτούρας
Μετά τον σχεδιασμό της επιχειρησιακής κουλτούρας και την ολοκλήρωση του προγράμματος ενημέρωσης και εκπαίδευσης, είναι ενδεδειγμένη η μέτρηση της σε τακτά χρονικά διαστήματα με την χρήση έγκυρων εργαλείων.
Εν κατακλείδι, η ΕΚ είναι ένα θέμα το οποίο περιλαμβάνει πολλούς τομείς της λειτουργίας μιας επιχείρησης. Είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να αποφευχθεί – όλες οι επιχειρήσεις έχουν μια κουλτούρα – δεν είναι θέμα επιλογής. Το ερώτημα είναι, “Πόσο μακριά και σε ποια κατεύθυνση μπορεί να μας πάει η σημερινή μας κουλτούρα;”. Είναι γεγονός ότι η κατάλληλη επιχειρησιακή κουλτούρα μπορεί να αποτελέσει πυξίδα για το παρόν και το μέλλον μιας επιχείρησης. Η δημιουργία και διατήρηση μιας Θετικής και Ισχυρής ΕΚ είναι ένας στόχος απόλυτα εφικτός για όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και αντικειμένου εργασιών.
Τάσος Κατσάρης
Σύμβουλος Επιχειρήσεων – Achieve Performance
