Ξεκινάμε την ανάλυσή μας με το άρθρο 38, παρ. 11 του Ν.1892/1990, όπως αυτό κωδικοποιήθηκε με τον μεταγενέστερο νόμο 3846/2010:
“Αν παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέρα από τη συμφωνηθείσα ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη. Αν παρασχεθεί εργασία πέραν της συμφωνημένης, ο μερικώς απασχολούμενος δικαιούται αντίστοιχης αμοιβής με προσαύξηση 10%.
Ο μερικώς απασχολούμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης, όταν αυτή η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο.”
Κατόπιν η συγκεκριμένη διάταξη περί προσαύξησης 10% στην αμοιβή των μερικώς απασχολούμενων, όταν αυτοί παρέχουν πρόσθετη εργασία καταργήθηκε με τον Ν.3899/2010, ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά στην παράγραφο 2 του άρθρου 17:
Η παράγραφος 11 του άρθρου 38 του ν.1892/1990, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3846/2010, αντικαθίσταται ως εξής:
«11. Αν παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέρα από τη συμφωνηθείσα, ο μερικώς απασχολούμενος εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη. Ο μερικώς απασχολούμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης, όταν αυτή η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο.»
Σημαντικές παρατηρήσεις για την παραπάνω διάταξη, σε συνδυασμό με την έννοια της μερικής απασχόλησης:
- Πρόσθετη εργασία μερικώς απασχολούμενου έχουμε όταν πραγματοποιείται απασχόληση πέραν του σαφώς καθορισμένου ωραρίου ημερησίως.
- Η πρόσθετη εργασία αυτή αμείβεται με απλό ωρομίσθιο και με καμία άλλη προσαύξηση, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ούτε υπερεργασία, αλλά ούτε και υπερωρία, αφού δεν εμπίπτει εννοιολογικά στις παραπάνω έννοιες.
- Αν ο εργοδότης θεωρήσει ότι υφίσταται αντικειμενική ανάγκη για την παροχή πρόσθετης εργασίας από τον εργαζόμενό του, ο εργαζόμενος οφείλει να το δεχτεί, εφ’ όσον είναι σε θέση να το κάνει, σύμφωνα πάντα και με τη βασική αρχή της “καλής πίστης”.
- Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει στο πληροφοριακό σύστημα “ΕΡΓΑΝΗ”, συμπληρωματικό πίνακα ωραρίου(Ε4), για το συγκεκριμένο εργαζόμενο, πριν την έναρξη απασχόλησής του. Στον πίνακα αυτό θα αναγράφεται το νέο ωράριο της μέρας που θα παρασχεθεί έκτακτα η πρόσθετη εργασία, αλλά και το σύνηθες ωράριο των υπολοίπων ημερών. Καλό είναι στις παρατηρήσεις του πίνακα να γνωστοποιηθεί και ο λόγος της παροχής πρόσθετης εργασίας( π.χ μεγάλος φόρτος εργασίας), αλλά και ότι η πρόσθετη αυτή εργασία δε λαμβάνει χώρα κατά σύνηθες τρόπο.
- Αν η παροχή πρόσθετης εργασίας λαμβάνει χώρα κατά σύνηθες τρόπο, τότε εκτός από την υποβολή του συμπληρωματικού πίνακα ωραρίου, θα πρέπει να υποβληθεί και το έντυπο Ε9 τροποποίησης των όρων σύμβασης μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης σε 8 ημέρες από την υπογραφή της νέας σύμβασης, διότι πλέον η πρόσθετη εργασία δε συντελείται περιστασιακά και για κάποια έκτακτη ανάγκη, αλλά λαμβάνει χώρα σε συνεχή και αδιάλειπτη βάση, μεταβάλλοντας τους όρους και τις αμοιβές του εργαζόμενου, αλλά και τις συμφωνημένες ώρες που εργασίας του. Σε αυτή την περίπτωση θα ήταν καλό να υποβληθεί επίσης και τροποποιητικός πίνακας αποδοχών(Ε4), προς καλύτερη τεκμηρίωση σε μελλοντικό έλεγχο.
- Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περίπτωση ελέγχου επιχείρησης, η οποία κατά τρόπο σύνηθες και σταθερό για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα(και όχι έκτακτα) απασχολεί τον εργαζόμενο πέραν του συμφωνημένου ωραρίου, ως πλήρως απασχολούμενο.(χωρίς να έχει γίνει μετατροπή της μερικής σε πλήρη απασχόληση). Στην περίπτωση αυτή ο έλεγχος θα καταλογίσει για όσο διάστημα τεκμαίρεται ότι συνέβη κάτι τέτοιο σχέση εργασίας πλήρους απασχόλησης με ότι αυτό συνεπάγεται. Για να επανέλθει ο εργαζόμενος στο πρότερο καθεστώς μερικής απασχόλησης, απαιτείται να υπογραφεί νέα έγγραφη ατομική σύμβαση εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης.
Ως προς τις αμοιβές και τον υπολογισμό μισθοδοσίας των μερικώς και εκ περιτροπής απασχολούμενων θα επανέλθουμε με μεταγενέστερο άρθρο μας, καθώς οι απόψεις τόσο του υπουργείου Εργασίας, όσο και του ΙΚΑ διαφοροποιούνται σε κάποιο βαθμό και απαιτείται εκτενής ανάλυση για να καταλήξουμε σε ένα σαφές συμπέρασμα..
ΔΟΥΚΕΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
