Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο για τους servicer δανείων και τον εξωδικαστικό μηχανισμό;

Είχαμε πει πολλές φορές στο παρελθόν μέσα από τα άρθρα μας τα προβλήματα του δημιουργούσαν τα funds στους πολίτες και στις επιχειρήσεις  ότι ήταν μονόδρομος για το συμφέρον της Ελληνικής Οικονομίας να υπάρξουν κανόνες στην λειτουργία τους

Είδαμε λοιπόν με ικανοποίηση  πριν  λίγες μέρες την παρουσίαση του σχεδίου νόμου που έχει σαν σκοπό την  Διαφάνεια στις σχέσεις των δανειοληπτών με τα funds, την  προστασία των ευάλωτων αλλά και, ταυτόχρονα, ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα με Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167

Το νομοσχέδιο έχει στόχο να: 

• Θεσπίσει υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών για τους servicers.
• Να διευρύνει την προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους.
• Να Εκσυγχρονίσει και να βελτιώσει τις  ρυθμίσεις για τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
• Να εισάγει ρυθμίσεις που ενισχύουν τον ανταγωνισμό, όπως η χορήγηση δανείων από μη τραπεζικούς φορείς.
• Να Επεκτείνει τις συναλλαγές μέσω του συστήματος άμεσων πληρωμών (IRIS) 

Παράλληλα το νομοσχέδιο αυτό  εκτός από τα παραπάνω  ρυθμίζει και θέματα  που αφορούν:

• Την βελτίωση της λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων.
• Την απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών του Πτωχευτικού Κώδικα.
•  Τη Σύσταση Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους προκειμένου να επισημαίνονται έγκαιρα οι τάσεις και να βελτιωθεί η ανταπόκριση της Πολιτείας σε περίπτωση που ανακύψουν προβλήματα στο μέλλον.
•  Τη μείωση των φόρων συγκέντρωσης κεφαλαίου και χρηματιστηριακών συναλλαγών.
•  Την άμεση δημοσιοποίηση των επωνυμιών επιχειρήσεων, στις οποίες η Τράπεζα της Ελλάδος εντοπίζει παραβάσεις της νομοθεσίας.

Ας δούμε  λοιπόν αναλυτικά τις αλλαγές που θα γίνουν :

Α)το σχέδιο νόμου επιβάλλει την υποχρέωση στους servicers να παρέχουν μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας ενημέρωση προς τους οφειλέτες,

Οι αγοραστές και οι διαχειριστές πιστώσεων θα υποχρεωθούν  να διαθέτουν ηλεκτρονικό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, και  θα παρέχουν στο δανειολήπτη άμεσα, τη στιγμή της πρόσβασής του, τα εξής :

α) πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει με ανάλυση της οφειλής  καθώς και το ισχύον επιτόκιο,

β) την περιοδικότητα των δόσεων, το ύψος αυτών, την ημερομηνία πληρωμής εκάστης αυτών, το τρέχον υπόλοιπο, καθώς και το λογαριασμό εξυπηρέτησης της οφειλής.

Το σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Μέχρι τότε οι servicers είναι υποχρεωμένοι  να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές  εντός 30 ημερών.

Επίσης οι  servicers θα έχουν την υποχρέωση

1. Να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών
2. Να επικοινωνούν με τους δανειολήπτες με τρόπο που δεν συνιστά παρενόχληση, καταναγκασμό ή αθέμιτη επιρροή, και να σέβονται.
3. Να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη εγγράφως, σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης και πάντα μεταξύ άλλων τα εξής:

•  πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης κατά τη στιγμή της γνωστοποίησης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες και άλλες επιτρεπόμενες χρεώσεις
•  την ονομασία, τη διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας του αγοραστή των πιστώσεων καθώς και των αρμόδιων αρχών στις οποίες ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλει καταγγελία.

4. Να καθιερώσουν διαφανείς, άμεσες και δωρεάν διαδικασίες για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
5. Να εφαρμόζουν μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου, που να διασφαλίζουν:

•  Σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών.
• Συμμόρφωση με τους κανόνες για την προστασία των δανειοληπτών και την αντιμετώπισή τους με δίκαιο και επιμελή τρόπο, μεταξύ άλλων με το να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάστασή τους, και η ανάγκη παραπομπής τους σε υπηρεσίες παροχής συμβουλών(κάτι πολύ σημαντικό
• Καταγραφή και διεκπεραίωση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
• Εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Ορίζεται επίσης ρητά ότι στις περιπτώσεις μεταβίβασης απαιτήσεων ή ανάθεσης διαχείρισης, δεν χειροτερεύει η θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση της σύμβασης και του επιτοκίου.

Επιπλέον με τις ρυθμίσεις που εισάγονται, παρέχεται η δυνατότητα στους servicers:

•  Να χορηγούν δάνεια σε δανειολήπτες, των οποίων τις πιστώσεις διαχειρίζονται οι ίδιοι ή άλλοι servicers, με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση των πιστώσεων ή την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης.
• Να διαχειρίζονται τα ακίνητα που αποτελούσαν ασφάλεια για τα δάνεια που διαχειρίζονται και έχουν μεταβιβαστεί στον δικαιούχο της απαίτησης. Δεν επιτρέπεται όμως να αποκτούν με οποιονδήποτε τρόπο (ούτε με πλειστηριασμό) ακίνητα που συνδέονται με τα δάνεια που διαχειρίζονται.

Οι παραπάνω δεσμεύσεις  ναι μέν είναι πολύ σωστές αλλά από την πλευρά μας εκφράζουμε την επιφύλαξη μας για την πρακτική εφαρμογή των παρακάτω υποχρεώσεων γιατί μέχρι στιγμής  έχουν συνηθίσει σε λειτουργία χωρίς κανόνες  ανεξέλεγκτα , να εφαρμόζουν τακτικές εκφοβισμού , άσκησης ψυχολογικής βίας και πολύ σωστά έχουν θεσπισθεί ποινές από το νομοσχέδιο ώστε όλες αυτές οι ενέργειες να τιμωρούνται με πρόστιμα.

Οι ποινές που προβλέπονται περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης και φθάνουν μέχρι ανάκληση της άδειας λειτουργίας.

Β)Αλλαγές στον εξωδικαστικό – Μεγαλύτερη προστασία για τους ευάλωτους οφειλέτες – Βελτίωση της ρύθμισης δανείων με εμπράγματη εξασφάλιση

Στον εξωδικαστικό μηχανισμό έχουμε μία κομβική αλλαγή που όσοι ασχολούμαστε με αυτόν είναι κάτι που το ζητούσαμε γιατί βλέπαμε επιχειρήσεις και ιδιώτες να θέλουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και η αρνητική συμπεριφορά των διαχειριστών δανείων έφερναν σε αδιέξοδο τις διαπραγματεύσεις και τελικά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό έμενε αρρύθμιστο παρά την θέληση του να ρυθμίσει.

Ορίζεται  ότι η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών  όπως προκύπτει από την εφαρμογή του υπολογιστικού εργαλείου του εξωδικαστικού θα γίνεται αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών (τράπεζες και Δημόσιο). Υπενθυμίζεται ότι το υπολογιστικό εργαλείο προσδιορίζει το τελικό ποσό αποπληρωμής, το ύψος του «κουρέματος» και τον αριθμό των δόσεων, λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη, την αξία της περιουσίας του, κ.ά. Ο οφειλέτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση αυτή, ενώ οι πιστωτές μπορούν να την προσβάλουν στα δικαστήρια εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι παράμετροι της αίτησης είναι ψευδείς (αν ο ενδιαφερόμενος είναι πράγματι ευάλωτος).

Αξίζει να σημειωθεί κάτι που ενισχύει την παραπάνω άποψη μας ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, σχεδόν μία στις δύο προτάσεις ρύθμισης του εξωδικαστικού που απορρίπτονται από τους servicers αντιστοιχούν σε ευάλωτους οφειλέτες, οι οποίοι με το νέο καθεστώς θα μπορέσουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και να τις αποπληρώσουν σταδιακά διασώζοντας την κατοικία τους.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΠΙΣΗΣ ΣΕ ΑΥΤΟ  : Βελτιώνεται,  ο αλγόριθμος από τον οποίο προκύπτει το ύψος της διαγραφής οφειλών  που ρυθμίζεται μέσω του εξωδικαστικού, για το σύνολο των οφειλετών που έχουν δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση και όχι μόνο τους ευάλωτους. Συγκεκριμένα, με τις αλλαγές που επέρχονται, το ύψος της ρυθμιζόμενης οφειλής από δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση μειώνεται έως και κατά 28% σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Ας δούμε παρακάτω ένα παράδειγμα .

Ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη το επιτόκιο των ρυθμίσεων . Έτσι οι δανειολήπτες θωρακίζονται από το περιβάλλον των υψηλών επιτοκίων που ισχύει διεθνώς.. Για τις ρυθμίσεις χρεών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν ήδη 3% σταθερό.

Επεκτείνεται η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό στα πρόσωπα που «κληρονόμησαν» οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος επιχειρήσεων που έχουν κλείσει

Γ.Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης

Εισάγονται νομοθετικές τροποποιήσεις που έχουν στόχο να βελτιώσουν το πλαίσιο λειτουργίας του, ώστε

• να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των επενδυτών για να προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία,
• Να ελαφρυνθεί ο ευάλωτος οφειλέτης από επιβαρύνσεις κατά την επαναγορά.

Οι τροποποιήσεις εστιάζουν στα εξής:

• αίρεται η υποχρέωση του οφειλέτη να πληρώσει τα μισθώματα των 12 ετών σε περίπτωση που ασκήσει νωρίτερα από τα 12 έτη το δικαίωμα επαναγοράς,
•  εξομοιώνεται η φορολόγηση του Φορέα με το φορολογικό καθεστώς των εταιριών που επενδύουν και διαχειρίζονται ακίνητα που παράγουν εισόδημα (REICs),
• προβλέπεται ότι ο φορέας θα αποκτά τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου ή της τιμής πρώτης προσφοράς. Από την έκπτωση αυτή θα μπορεί να επωφεληθεί στο μέλλον και ο οφειλέτης κατά την άσκηση του δικαιώματος επαναγοράς, όπως θα προσδιοριστεί στη σχετική υπουργική απόφαση,
• θεσπίζεται η υποχρέωση εκ μέρους του οφειλέτη της πρόσβασης του εμπειρογνώμονα στην κατοικία προκειμένου να καταγράψει την πραγματική κατάσταση και αξία του ακινήτου, ενώ εάν διαπιστωθούν παραβάσεις που οδηγούν σε πλήρη αδυναμία νομιμοποίησης λόγω του θεσμικού πλαισίου, θα απαλλάσσεται ο Φορέας από την υποχρέωση αγοράς.

Πτωχευτικό δίκαιο

Απλοποιούνται διαδικασίες σε σχέση με την πτώχευση :

• Με την υποβολή της αίτησης πτώχευσης αναζητούνται αυτομάτως τα οικονομικά στοιχεία του οφειλέτη από δημόσιους φορείς και Τράπεζες.
•  Τυχόν σφάλματα σε στοιχεία και έγγραφα μπορούν να διορθωθούν κατά τη συζήτηση της αίτησης πτώχευσης, ώστε αυτή να μην κηρύσσεται απαράδεκτη.
• Με πράξη του εισηγητή δικαστή τίθεται ένα σαφές τέλος στη διαδικασία της πτώχευσης, με τον μηδενισμό των χρεών του πτωχού.

Ε.Σύσταση Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους

Ιδρύεται Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους στο οποίο θα καταχωρούνται δεδομένα από τράπεζες, Δημόσιο, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι επιχειρήσεις τους, νομικά πρόσωπα κάθε μορφής , ώστε  να προσδιορισθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια το σύνολο του ιδιωτικού χρέους (εξυπηρετούμενο και μη) και οι τάσεις διακύμανσής του ώστε να αναβαθμιστεί η δυνατότητα παρέμβασης της Πολιτείας, όταν χρειάζεται, με τα κατάλληλα εργαλεία.

Στο Μητρώο θα καταγράφονται ανωνυμοποιημένες πληροφορίες για τις οφειλές φυσικών και νομικών προσώπων, ληξιπρόθεσμες και μη και ιδίως:

• η φύση της οφειλής,
• οι βασικοί όροι της οφειλής, (αρχικό και τρέχον ύψος, προσαυξήσεις και πρόστιμα, διάρκεια αποπληρωμής, επιτόκιο)
• οι τυχόν μεταβολές τους,
• οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής και η αποτίμησή τους,
• οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν,
• ο χρόνος των καταβολών
• το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής,
• ρυθμίσεις της οφειλής
• πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών,
• μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν,
• η πορεία της δικαστικής προσβολής τους.

Θα καταγράφονται επίσης γενικά στοιχεία των οφειλετών τα οποία δεν θα επιτρέπουν την ταυτοποίησή τους. Συγκεκριμένα, για τα φυσικά πρόσωπα καταγράφονται

• ηλικία,
• τόπος κατοικίας και εργασίας,
• επάγγελμα

και για τα νομικά πρόσωπα

• κλάδος δραστηριότητας,
• έδρα,
• μέγεθος.

Το Μητρώο θα είναι διασυνδεδεμένο με

• τον Τειρεσία,
• το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων της Τράπεζας της Ελλάδος
• το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης

και θα τηρείται στην Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους η οποία θα καταρτίζει ανά εξάμηνο Έκθεση Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

ΣΤ)Στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια από μη τραπεζικούς οργανισμούς.

Σύμφωνα με την ρύθμιση που εισάγεται, οι Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων που μπορούν  να παρέχουν πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη καταναλωτικών και προσωπικών αναγκών, θα μπορούν στο εξής να χορηγούν και στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια

• Οι πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα μπορεί να αφορούν την αναδιάρθρωση υφιστάμενου δανείου του δανειολήπτη
• Ενώ για τα επιχειρηματικά δάνεια, θα αφορά είτε αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου από άλλο πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα είτε την παροχή πίστωσης σε πιστούχο που έχει δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης ή με σκοπό την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης».

Παράλληλα, θα απλοποιηθεί και το πλαίσιο αδειοδότησης των ΕΠΠ από την Τράπεζα της Ελλάδος,

Ζ.Επέκταση των υπηρεσιών άμεσης πληρωμής (IRIS)

Μία ακόμη αλλαγή με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αφορά τις πληρωμές μέσω του συστήματος iris και συγκεκριμένα αφορά τις παρακάτω κατηγορίες

• Ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι θα είναι υποχρεωμένοι  να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών, και φυσικά να δέχονται και  άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει
• Τα φυσικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με άλλο φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες (ελεύθερο επαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενο) δικαιούνται να ζητήσουν να γίνει η πληρωμή μέσω συστήματος άμεσων πληρωμών.
• Οι επιχειρήσεις στις οποίες είναι σήμερα υποχρεωτική η αποδοχή πληρωμών με κάρτες, στο εξής θα υποχρεούνται να δέχονται και τα συστήματα άμεσης πληρωμής. Η υποχρέωση θα ισχύσει από 1.12.2024

ΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΝΑΙ :

• οι συναλλαγές διεκπεραιώνονται άμεσα,
• χωρίς προμήθεια για τους καταναλωτές
• η σύνδεση του επαγγελματικού λογαριασμού με σύστημα άμεσων πληρωμών συμβάλλει και στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Η. Μείωση φόρων

Με το νέο νομοσχέδιο στοχεύοντας στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αλλά και της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς

Μειώνονται οι φόροι συγκέντρωσης κεφαλαίου (από 0,5 σε 0,2%) και χρηματιστηριακών συναλλαγών κατά 50%, σε 1 τοις χιλίοις.

Θ. Τράπεζα Ελλάδος

Προβλέπεται άμεση ανακοίνωση των παραβάσεων που διαπιστώνει η Τράπεζα της Ελλάδος στο πλαίσιο των ελέγχων στους κλάδους που εποπτεύει (τράπεζες, servicers, ασφαλιστικές εταιρίες).

Για παράδειγμα, θα επιβάλλονται κυρώσεις σε περιπτώσεις

• μη έγκαιρης ενημέρωσης – περαίωσης της οφειλής από τον servicer στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού εντός 60 ημερών.
• Οι servicers, θα υποχρεώνονται στην υποβολή στοιχείων, σε τακτική βάση, που αφορούν την εξυπηρέτηση των δανειοληπτών.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΤΟΝΙΖΟΥΜΕ ι ότι πρέπει να ενσωματωθεί από τα κράτη – μέλη της ΕΕ μέχρι τις 29 Δεκεμβρίου του 2023.

Ι)Διεύρυνση του πλαισίου για τις μικροπιστώσεις (microfinance):  Κάτι που εδώ και πολύ καιρό το περιμένουμε να τεθεί στην λειτουργία κυρίως γιατί θα χρηματοδοτήσει νοικοκυριών και επιχειρήσεων που δεν κρίνονται  επιλέξιμοι από τις τράπεζες διευρύνεται  το υφιστάμενο πλαίσιο και έτσι διευκολύνεται η  είσοδος μη τραπεζικών ιδρυμάτων στην ελληνική αγορά για τη χορήγηση δανείων άνω των 25.000 ευρώ που είναι σήμερα, ακόμα και στεγαστικών.

• Πρόκειται για τα Non Deposit Financial Institutions, που δεν αποδέχονται καταθέσεις αλλά διαθέτουν κεφαλαία για να χορηγούν δάνεια όλων των κατηγοριών ακόμα και στεγαστικών.
•  Αυτά τα μη τραπεζικά ιδρύματα θα είναι υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος, θα πληρούν κεφαλαιακές απαιτήσεις.
• Στόχος είναι να τονωθεί ο ανταγωνισμός  καθώς μη τραπεζικά ιδρυμάτων που αναλαμβάνουν λιγότερους κινδύνους σε σχέση με τις τράπεζες γεγονός που εκτιμάται ότι θα τους δώσει μεγαλύτερα περιθώρια για καλύτερη τιμολόγηση των δανείων κυρίως σε ότι αφορά τους δανειολήπτες που σήμερα είναι στον «προθάλαμο» των τραπεζών.
• Επίσης, όπως προαναφέραμε  διευρύνεται η δυνατότητα των servicers να χρηματοδοτούν οφειλέτες με μη εξυπηρετούμενα, αλλά βιώσιμα και ρυθμισμένα δάνεια.

ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΠΕΛΕΣΗΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΑΕΛΟ