ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ-ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗ: Μία σύντομη ανάλυση του φαινομένου:
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι η φοροδιαφυγή, αλλά και η φοροαποφυγή σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής δραστηριότητας ανεξαρτήτως από που προέρχεται (μισθωτοί, ελεύθεροι επαγγελματίες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα κτλ).
Το κράτος εξαιτίας τους χάνει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο.
- Τι είναι όμως η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή;
- Φοροδιαφυγή (tax evasion)
Η φοροδιαφυγή αποτελεί σοβαρό έγκλημα – απάτη σε βάρος του κράτους. Είναι η απόκρυψη της φορολογητέας ύλης ενός φορολογούμενου φυσικού ή νομικού προσώπου από τις φορολογικές αρχές.
Η φοροδιαφυγή εκτός από ποινικό αδίκημα που μπορεί να σημειωθεί κατά παράβαση του φορολογικού νόμου, θεωρείται και έντονα αντικοινωνική συμπεριφορά, διότι το συνολικό ποσό αυτής της συμπεριφοράς θα κληθεί να επωμισθεί, με πρόσθετα μέτρα, το σύνολο της κοινωνίας και των φορολογουμένων γενικότερα.
Επομένως, το έγκλημα της φοροδιαφυγής στοιχειοθετείται με τη μη καταβολή ή απόδοση με οποιαδήποτε τρόπο του φόρου εισοδήματος, ΦΠΑ, παρακρατούμενων φόρων κ.α.
- Φοροαποφυγή (tax avoidance)
Η φοροαποφυγή είναι η, με νόμιμες ενέργειες, προσπάθεια φορολογουμένων, εκμεταλλευόμενοι κενά του νόμου, να μειώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις ή γενικά να αποφύγουν την καταβολή των οφειλόμενων φόρων που τους αναλογούν.
- Ποια είναι τα κοινά σημεία και οι διαφορές τους;
Η αποφυγή παραβιάζει τον νόμο, ενώ η καταστρατήγηση τον μελετά προσεκτικά.
Η φοροδιαφυγή σχετίζεται με παράνομες δραστηριότητες και διαφθορά, Αυτό δεν συμβαίνει με την φοροαποφυγή, που εκμεταλλεύεται τα κενά του νόμου.
Ο στόχος της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής είναι ο ίδιος. Η ελαχιστοποίηση της φορολογικής επιβάρυνσης αυτού που τη διαπράττει σε σχέση με το κράτος που λαμβάνει λιγότερο εισόδημα και φόρους από ότι θα μπορούσε να εισπράξει.
Σε αντίθεση με την φοροδιαφυγή που συνιστά ευθεία παράβαση της φορολογικής νομοθεσίας, η φοροαποφυγή αποτελεί συνειδητή εκμετάλλευση των αδυναμιών του φορολογικού συστήματος.
- Παραδείγματα φοροδιαφυγής
- Απόκρυψη εισοδήματος: Η δήλωση χαμηλότερου μισθού από τον πραγματικό.
- Απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων: Να μην δηλώνονται τα πραγματικά σπίτια, γη κτλ.
- Απόκρυψη αδικαιολόγητων επιχορηγήσεων: Απόκτηση επιχορηγήσεων χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις.
Κοινός παρονομαστής των ανωτέρω παραδειγμάτων φοροδιαφυγής είναι η απάτη σε βάρος του κράτους.
- Παραδείγματα φοροαποφυγής
- Εάν κάποιος φορολογούμενος έχει ένα ακίνητο και πρόκειται να πληρώσει φόρο 1.000 ευρώ, αν αυτό το μεταβιβάσει π.χ στον αδερφό του, μπορεί λόγω της οικονομικής κατάστασης του αδερφού του, ο φόρος για το συγκεκριμένο ακίνητο που πέρασε στην κυριότητα του αδερφού του να είναι 600 ευρώ.
Στην ουσία γλιτώνει 400 ευρώ. Δεν έκανε κάτι παράνομο, έκανε μία μεταβίβαση. Επομένως εκμεταλλεύτηκε το νόμο.
- Κάποιος φορολογούμενος ανοίγει μία εταιρεία στη Ρουμανία, ενώ συνεχίζει κανονικά τη δραστηριότητα του στην Ελλάδα. Με τον τρόπο αυτό στην ουσία πάλι φοροαποφεύγει (αποφεύγει δηλαδή να πληρώνει φόρους ώστε να του μένουν περισσότερα χρήματα), μιας και θα έπρεπε κανονικά να φορολογείται στην Ελλάδα αφού δραστηριοποιείται εδώ.
- Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης;
Τις τελευταίες δεκαετίες δεν υπήρξαν τολμηρές πολιτικές αποφάσεις διότι παρότι γνώριζαν ποιες αλλαγές θα έπρεπε να γίνουν, φοβόντουσαν το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος αυτών των αλλαγών.
Έχει παρατηρηθεί ότι η φοροδιαφυγή ανθεί στις οικονομίες εκείνες που υπάρχει μεγάλη παραοικονομία, την οποία συντηρούν το υψηλό ποσοστό αυτοαπασχολούμενων (μη μισθωτών), το χαμηλό επίπεδο προσφερόμενων δημόσιων αγαθών/ υπηρεσιών, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, ο τρόπος διακυβέρνησης της χώρας και διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, η άδικη και αυθαίρετη μεταχείριση των φορολογούμενων από το κράτος (π.χ υψηλά επιτόκια επιβάρυνσης των φορολογούμενων στην περίπτωση που οφείλουν, αλλά όχι όταν του οφείλει το κράτος), το ύψος των ποινών για φορολογικές παραβάσεις κ.α.
Επομένως, η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί να επιτευχθεί με ευκαιριακά μέτρα αλλά χρειάζεται μια συστηματική μεθόδευση και προγραμματισμό ενεργειών.
Τα τελευταία χρόνια ξεκίνησαν διαδικασίες σοβαρές για την αντιμετώπιση του «φαινομένου», όπως για παράδειγμα ο Ν. 4172/2013 όπου εντάχθηκαν σημαντικές διατάξεις στα άρθρα 65 και 66. Επίσης η γενική ρύθμιση της φοροαποφυγής που εντοπίζεται στο άρθρο 38 του Ν. 4174/2013 και στα άρθρα 23,27,52,56 του Ν.4172/2013.
Σημαντικό βαθμό παίζει πλέον και η ψηφιοποίηση του κράτους. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα τα τελευταία χρόνια, όμως χρειάζονται ακόμη ταχύτερες ενέργειες για την διασύνδεση των υπηρεσιών του κράτους μεταξύ τους. Η δημιουργία πλατφορμών δεν συμβάλλει στην μείωση της γραφειοκρατίας, αλλά την μετατοπίζει από τα «γκισέ» των υπηρεσιών στους υπολογιστές και στα λογιστικά γραφεία. Θα πρέπει να φτάσουμε σε ένα σημείο ως χώρα ώστε η συμμετοχή του πολίτη να είναι ελάχιστη και οι διαδικασίες αυτοματοποιημένες.
Επίσης, μπορούν να προχωρήσουν προτάσεις όπως: οι διαδικασίες πληρωμών και εισπράξεων να γίνονται αποκλειστικά μέσω του τραπεζικού συστήματος (κάρτες, εμβάσματα κτλ.), να υπάρξει διασύνδεση της ΓΓΠΣ με τα ασφαλιστικά ταμεία, ΓΕΜΗ με ΓΓΠΣ και e-ΕΦΚΑ (όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω), να προχωρήσει ταχύτερα όπως έχει υποθεί η διασύνδεση των P.O.S με την ΑΑΔΕ, η εφαρμογή appodixi.
Τέλος θα πρέπει να λυθούν τα προβλήματα με την πλατφόρμα myDATA και το eSend ώστε να έχει σε άμεσο χρόνο η φορολογική διοίκηση την εικόνα των επιχειρήσεων (έσοδα, έξοδα κτλ).
Λύσεις επομένως υπάρχουν για όλα τα προβλήματα. Χρειάζονται τολμηρά πρόσωπα που θα πάρουν τολμηρές αποφάσεις. Ελπίζουμε πλέον να βγουν μπροστά για το καλό της οικονομίας, της κοινωνίας και της χώρας γενικότερα……
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΑΓΓΟΣ
ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ Α’ ΤΑΞΗΣ