Τρίτη, 26 Μαρτίου, 2024
    Αρχική ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Χρησικτησία: Είδη και προϋποθέσεις!

    Χρησικτησία: Είδη και προϋποθέσεις!

    0
    3003

     

    Η κτήση κυριότητας επί κινητού ή ακινήτου μπορεί να υλοποιηθεί είτε με συμβολαιογραφική πράξη (αγοραπωλησίας, αποδοχής δωρεάς γονικής παροχής, αποδοχής κληρονομίας, υπό τον αυστηρό όρο της μεταγραφής αυτής στο οικείο υποθηκοφυλακείο/κτηματολογικό γραφείο), ή με χρησικτησία.
    Η χρησικτησία αποτελεί πρωτότυπο τρόπο απόκτησης κυριότητας ακινήτου (αλλά και κινητών πραγμάτων), δηλαδή η κτήση της κυριότητας είναι ανεξάρτητη από προϋπάρχον δικαίωμα άλλου δικαιούχου, αφορά κάθε είδους ακίνητο (διαμέρισμα, μονοκατοκία, οικόπεδο, αγροτεμάχιο) αλλά και ορισμένα εμπράγματα δικαιώματα (επικαρπία, δουλεία) και διακρίνεται σε τακτική και έκτακτη.
    ΤΑΚΤΙΚΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ (1041 Αστικού Κώδικα)
    Σύμφωνα με το άρθρο 1041 ΑΚ «Εκείνος  που  έχει  στη  νομή  του με καλή πίστη και με νόμιμο τίτλο, πράγμα κινητό για μια τριετία  και  ακίνητο  για  μια  δεκαετία, γίνεται κύριος του πράγματος με τακτική χρησικτησία».
    Οι προϋποθέσεις λοιπόν αυτού του είδους της χρησικτησίας πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά και είναι οι εξής:
    α) Άσκηση νομής: Αξίζει να προσδιοριστεί η βασική, θεμελιώδης έννοια του θεσμού της χρησικτησίας που είναι η «νομή». Η νομή διαφέρει από την απλή κατοχή και σημαίνει τη φυσική εξουσίαση του πράγματος (το σωματικό στοιχείο της νομής: corpus) με διάνοια κυρίου, δηλαδή με την πεποίθηση ότι μου ανήκει (πνευματικό στοιχείο της νομής: animus).
    Η εξουσία αυτή εκδηλώνεται στον εξωτερικό κόσμο με εμφανείς υλικές πράξεις που προσιδιάζουν στη φύση (αγροτικό/ αστικό) και τον προορισμό του πράγματος. Οι συνηθέστερες πράξεις νομής ακινήτου είναι ενδεικτικά: η επίβλεψη, η φύλαξη, η φύτευση, η καλλιέργεια και η σπορά του ακινήτου, η συγκομιδή των καρπών, η οριοθέτηση και καταμέτρηση των διαστάσεών του, η περίφραξη αυτού, η ανάθεση σύνταξης τοπογραφικού, η επιμέλεια για την ένταξή του στο σχέδιο πόλεως, η αποδοχή κληρονομίας και η μεταγραφή της, η ανέγερση κτίσματος σ’ αυτό, η εκμίσθωση ή παραχώρηση σε τρίτο και η πληρωμή των φόρων. Η νομή χρησικτησίας ασκείται αυτοπροσώπως ή με αντιπρόσωπο όπως είναι ο επικαρπωτής. Απαιτείται άσκηση νομής δέκα (10) τουλάχιστον ετών για κτήση κυριότητας επί ακινήτου, ενώ για κτήση κυριότητας σε κινητό πρέπει ο νομέας να νέμεται το πράγμα για 3 έτη.
    β) Καλή πίστη: Διασαφηνίζεται στο άρθρο 1042 ΑΚ βάσει του οποίου «Ο νομέας βρίσκεται σε καλή πίστη στην περίπτωση του προηγούμενου άρθρου, όταν, χωρίς  βαριά αμέλεια, έχει την πεποίθηση ότι απέκτησε την κυριότητα».
    Η καλή πίστη είναι απαραίτητο στοιχείο και αυτοτελής όρος της τακτικής χρησικτησίας. Πρέπει να συντρέχει στο πρόσωπο του αντιπροσώπου, εκτός αν αυτός ενήργησε σύμφωνα με τις οδηγίες του αντιπροσωπευόμενου. Πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο απόκτησης της νομής (1044 ΑΚ), δηλαδή ο νομέας να έχει κατά την κτήση την πεποίθηση ότι είναι κύριος, διαφορετικά εάν γνωρίζει ή από βαριά αμέλεια αγνοεί πως ο κτητικός τίτλος του έχει ελαττώματα που εμποδίζουν την κτήση κυριότητας (βλ. ΑΠ 1154/2003), τότε ο νομέας δεν είναι καλόπιστος και δεν γίνεται κύριος με τακτική χρησικτησία. Τέτοια βαριά αμέλεια συνιστά i) η κατά την αγορά ακινήτου παράλειψη των βιβλίων μεταγραφών, ii) όταν ο νομέας στηρίζει την υποτιθέμενη καλή του πίστη στην κτήση λόγω πώλησης ή δωρεάς από τρίτο πρόσωπο, που το θεωρεί κύριο, με ιδιωτικό συμφωνητικό ή άτυπα, iii) όταν ενεργεί υλικές πράξεις στο ακίνητο ενώ γνωρίζει ότι δεν του ανήκει.
    γ) Νόμιμος ή νομιζόμενος τίτλος: Η καλή πίστη από μόνη της δεν αρκεί, αλλά πρέπει να συνδέεται με κάποιο νόμιμο τίτλο. Ως τέτοιος νοείται οποιοσδήποτε πρωτότυπος ή παράγωγος τρόπος κτήσης κυριότητας, ο οποίος έχει εξωτερικά όλα τα στοιχεία του έγκυρου τίτλου.
    Ο νόμιμος τίτλος, λοιπόν, είναι συνήθως συμβολαιογραφικό έγγραφο, νόμιμα μεταγεγραμμένο, το οποίο όμως, για κάποιους λόγους, είναι άκυρο και ο νομέας είναι καλόπιστος, ήτοι αγνοεί χωρίς υπαιτιότητά του την ακυρότητα της μεταβίβασης (π.χ. αγοράζω ένα διαμέρισμα με συμβόλαιο και αργότερα προκύπτει ότι ο πωλητής δεν ήταν ο πραγματικός κύριος αυτού, ωστόσο αν έχω μείνει μέσα στο διαμέρισμα για 10 τουλάχιστον χρόνια, έχει γίνει δικό μου με τακτική χρησικτησία, με την προϋπόθεση βέβαια, ότι δεν μπορούσα να γνωρίζω για την ακυρότητα της μεταβίβασης).
    Νομιζόμενος τίτλος: Κατά το άρθρο 1043 ΑΚ ορίζεται ότι «Για την χρησικτησία αρκεί  και  ο  νομιζόμενος  τίτλος,  εφόσον δικαιολογείται η καλή πίστη του νομέα. Στα  ακίνητα  δεν  υπάρχει νομιζόμενος τίτλος χωρίς μεταγραφή, στις περιπτώσεις που αυτή απαιτείται». Ο νομιζόμενος τίτλος είναι ο τίτλος κτήσης κυριότητας, ο οποίος κατά την πεποίθηση του νομέα, που δεν οφείλεται σε βαριά αμέλεια, υπάρχει, ενώ δεν υπήρξε καθόλου. Πρόκειται, συνεπώς, για ανύπαρκτο και άκυρο τίτλο. Επιπλέον, προσαπαιτείται και η καλή πίστη που αφορά τον τίτλο για την τακτική χρησικτησία, να έχει δηλαδή την πεποίθηση ο νομέας ότι στηρίζεται σε υπαρκτό τίτλο.
    Χαρακτηριστική περίπτωση νομιζόμενου τίτλου είναι όταν ο τίτλος περιλαμβάνει και περιγράφει διαφορετικό οικόπεδο από αυτό που έχει στη νομή του ο αγοραστής. Αντίθετα, το προσύμφωνο ή το συμβολαιογραφικό έγγραφο που δεν έγινε η μεταγραφή του δεν αποτελούν νομιζόμενο τίτλο.
    δ) Χρόνος: Αρχίζει από την επομένη της κτήσης της νομής του πράγματος. Για ακίνητο δεν αρχίζει πριν από τη μεταγραφή του τίτλου. Συμπληρώνεται μόλις παρέλθει η αντίστοιχη ημερομηνία του τελευταίου χρόνου (ΑΚ 243 παρ.3 ΑΚ).
    ε) Πράγμα δεκτικό χρησικτησίας: Να μην είναι εκτός συναλλαγής πράγμα, (π.χ. αιγιαλός, αγροτικοί οδοί, τα ακίνητα που εξυπηρετούν κοινωφελούς σκοπούς, οι ναοί, τα ακίνητα ιερών μονών, ακίνητο που απαλλοτριώθηκε υπέρ δημόσιας επιχείρησης για την εξυπηρέτηση του σκοπού της). Επίσης, ανεπίδεκτα χρησικτησίας, τακτικής ή έκτακτης, είναι τα κοινόχρηστα πράγματα (ήτοι ενδεικτικά αναφέρουμε τα ύδατα που ρέουν ελεύθερα και αέναα, οδοί, πλατείες, λιμένες και όρμοι). Εξαιρούνται ομοίως από την τακτική ή έκτακτη χρησικτησία τα πράγματα που ανήκουν σε πρόσωπα, τα οποία τελούν υπό γονική μέριμνα, επιτροπεία ή δικαστική συμπαράσταση, ενόσω διαρκούν αυτές οι καταστάσεις.
    ΕΚΤΑΚΤΗ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑ (1045 ΑΚ)
    Περισσότερο ευρέως γνωστή είναι η έκτακτη χρησικτησία.
    Οι προϋποθέσεις για τη θεμελίωσή της είναι οι ακόλουθες : α) άσκηση νομής, β) συνεχής άσκηση νομής με διάνοια κυρίου επί 20ετία, που ξεκινά από την κατάληψη του ακινήτου από το νομέα και γ) το πράγμα να είναι δεκτικό χρησικτησίας.
    Έκτακτη χρησικτησία (συνεχόμενη) έχουμε όταν κάποιος έχει στη νομή του για μια εικοσαετία πράγμα κινητό ή ακίνητο, οπότε και γίνεται κύριος του κινητού ή ακίνητου πράγματος.
    Εκείνος δε που έχει στη νομή του το πράγμα κατά την έναρξη και τη λήξη ορισμένης χρονικής περιόδου, τεκμαίρεται ότι το νέμεται και κατά τον ενδιάμεσο χρόνο, σύμφωνα με το προβλεπόμενο στο άρθρο 1046 ΑΚ τεκμήριο νομής. Δεν εξετάζεται το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα και τι συμβαίνει κατά το διάστημα αυτό. Στο είδος αυτό της χρησικτησίας δεν ενδιαφέρει η καλή πίστη ούτε ο νόμιμος τίτλος, διότι μπορεί να υπάρχει και αυθαίρετη κατάληψη του επίδικου ακινήτου. Η  χρησικτησία  διακόπτεται  με την απώλεια της νομής.  Είναι, όμως, σημαντικό ότι η διακοπή λογίζεται ότι δεν επήλθε, αν αυτός που έχασε  τη  νομή  την  ανέκτησε μέσα σε ένα έτος, ή αργότερα αλλά με άσκηση σχετικής αγωγής που ασκήθηκε μέσα στο έτος.
    Η  χρησικτησία  διακόπτεται  με  την έγερση της διεκδικητικής αγωγής εναντίον αυτού που χρησιδεσπόζει (που νέμεται το πράγμα στα πλαίσια χρησικτησίας) ή αυτού που κατέχει στο  όνομα εκείνου.  Η  διακοπή  της χρησικτησίας επέρχεται μόνο υπέρ του ενάγοντος.
    Συγχρόνως, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της έκτακτης χρησικτησίας είναι ότι για τη συμπλήρωση της 20ετίας, ο νομέας μπορεί να συνυπολογίσει και το χρόνο του προκατόχου του, π.χ. ο πατέρας που καλλιεργούσε ακίνητο, χωρίς τίτλο, επί 10 έτη και μετά το θάνατό του το καλλιεργούσε ο γιος του για άλλα 10 έτη, με συνέπεια να γίνεται ο υιός κύριος του ακινήτου.
    Πρέπει να αναφερθεί ότι ειδικές διατάξεις ισχύουν για την χρησικτησία επί ακινήτων του Δημοσίου, δασικών και ορισμένων περιοχών της Ελλάδας (Επτάνησα, Δωδεκάνησα).
    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – ΤΕΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΧΡΗΣΙΚΤΗΣΙΑΣ:
    Ο νομοθέτης θεωρεί ότι ο κύριος του πράγματος δεν έχει μόνο δικαιώματα επί του ακινήτου του όπως είναι η απόλαυση των ωφελημάτων και καρπών του και η εν γένει εκμετάλλευση και η αξιοποίησή του, αλλά είναι επιφορτισμένος και με υποχρεώσεις, σημαντική εκ των οποίων είναι η συνεχής επιμέλεια, εποπτεία και επίβλεψη της ιδιοκτησίας του, προκειμένου να την προστατεύει από επιλήψιμους και κακόπιστους εισβολείς.
    Η μακρόχρονη παραμέληση του ακινήτου εκ μέρους του κυρίου επισείει στον ίδιο μιας μορφής «ποινή», που δεν είναι άλλη από τη χρησικτησία, δηλαδή από τη δυνατότητα που δίνει ο νόμος σε έναν ξένο προς το ακίνητο πρόσωπο να νέμεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα το εν λόγω ακίνητο και στη συνέχεια να καθίσταται κύριος αυτού, με αποτέλεσμα ο αρχικός κύριος, εξαιτίας της έλλειψης επιμέλειας εκ μέρους του, να χάσει κάθε δικαίωμα στο ακίνητο του.
    ΠΗΓΗ:
    http://ekapsali.gr/xrisiktisia-eidi-kai-proypotheseis/
    Αναστάσιος Δουκέρης

    Λογιστής - Φοροτεχνικός Α' Τάξης | Σύμβουλος επιχειρήσεων & ιδιωτών | Αρθρογράφος/Υπεύθυνος σύνταξης taxvoice.gr | Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογιστών - Οικονομολόγων

    ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

    εισάγετε το σχόλιό σας!
    παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ