Τι κάνουμε όταν το κράτος παρανομεί;
Στο προτελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 54 του Ν. 4174/2013 διαβάζουμε το εξής:
Δεν επιβάλλονται τα πρόστιμα του παρόντος άρθρου, σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή δήλωσης παρακρατούμενου φόρου, εφόσον η σχετική αρχική δήλωση έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα.
Πώς εφαρμόζει η φορολογική αρχή αυτόν τον νόμο; Ως εξής: Αν υποβληθεί εκπρόθεσμη τροποποιητική δήλωση ΦΠΑ ή παρακρατούμενου φόρου κατόπιν κοινοποίησης εντολής ελέγχου χωρίς να προκύπτει φόρος, τότε επιβάλλεται το πρόστιμο που ορίζει το άρθρο 54, δηλαδή 100 ευρώ.
Που βασίζεται η φορολογική αρχή για να επιβάλλει πρόστιμο 100 ευρώ στις εκπρόθεσμες τροποποιητικές ΦΠΑ μετά την κοινοποίηση εντολής ελέγχου, παρά τα όσα αντίθετα ορίζει το άρθρο 54; Στην ΠΟΛ. 1119 του 2018. Τι λέει αυτή η ΠΟΛ; Ότι βάσει του Ν.4512 του 2018 όταν οι εκπρόθεσμες δηλώσεις υποβάλλονται μετά από κοινοποίηση εντολής ελέγχου, το πρόστιμο από οριζόντιο (500 ευρώ για διπλογραφικά βιβλία και 250 για απλογραφικά βιβλία), ανεξαρτήτως ύψους φόρου και ημερών καθυστέρησης (πρόστιμο του άρθρου 54), γίνεται αναλογικό στο 50% του φόρου ή και σε μικρότερο υπό προϋποθέσεις (πρόστιμα των άρθρων 58, 58α ή 59). Αν μάλιστα πληρωθεί εντός 30 ημερών προβλέπεται έκπτωση του προστίμου κατά 60%.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν μια ΙΚΕ ξεχάσει ένα χαρτόσημο των 10 ευρώ και το υποβάλλει μετά από καθυστέρηση μίας ημέρας, θα της επιβληθεί πρόστιμο 500 ευρώ. Αν προκειμένου να γλιτώσει το πρόστιμο η εταιρεία δεν υποβάλλει την δήλωση φόρου χαρτοσήμου και της κοινοποιηθεί έλεγχος οποτεδήποτε, ακόμα και μετά από 4 χρόνια, το πρόστιμο από 500 ευρώ, θα μειωθεί στα 5 ευρώ (το 50% του φόρου) και μάλιστα αν το πρόστιμο πληρωθεί εντός 30 ημερών, θα γίνει 2 ευρώ.
Αυτό, αν και παράλογο, παραμένει νόμιμο. Οι βουλευτές το 2018 το θεώρησαν καλό και το ψήφισαν ως νόμο του κράτους. Η παρούσα βουλή προφανώς θεωρεί την διάταξη σωστή και δεν την αναιρεί.
Στο άρθρο αυτό όμως μιλάμε για μια περίπτωση που το κράτος παρανομεί, γιατί επιβάλλει πρόστιμο 100 ευρώ σε τροποποιητικές δηλώσεις ΦΠΑ που δεν έχουν φόρο, όταν έχει προηγηθεί εντολή ελέγχου και ο λόγος που το κάνει είναι γιατί ερμηνεύει τις διατάξεις αποδίδοντας ακριβώς αντίθετο νόημα από αυτά που γράφει ο νόμος.
Η εγκύκλιος 1119 του 2018, στα τελευταία εδάφια της περίπτωσης β. του κεφαλαίου 1.1. εξηγεί ότι όταν η διαφορά του φόρου που προκύπτει από την τροποποιητική δήλωση δεν ξεπερνά το 5% σε σχέση με την αρχική, τότε αντί του αναλογικού προστίμου (50% στην διαφορά), επιβάλλεται το οριζόντιο πρόστιμο του άρθρου 54. Ομοίως, το πρόστιμο του άρθρου 54 ΚΦΔ επιβάλλεται και σε περίπτωση που δεν προκύπτει ποσό φόρου για καταβολή (μηδενικές ή πιστωτικές δηλώσεις). Τι πρόστιμο προβλέπει το άρθρο 54 σε τροποποιητική δήλωση ΦΠΑ όταν η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα; Μηδέν. Τίποτα. Δεν προβλέπει πρόστιμο και το λέει ρητά. Η φορολογική αρχή όμως επιβάλλει πρόστιμο 100 ευρώ.
Αν ο νομοθέτης θέλει να επιβάλλει πρόστιμο 100 ευρώ σε τροποποιητικές ΦΠΑ μηδενικές ή πιστωτικές που έχουν υποβληθεί κατόπιν εντολής ελέγχου, θα πρέπει να το πει ρητά. Αυτή τη στιγμή αυτό που λέει είναι ότι όταν οι εκπρόθεσμες δηλώσεις υποβάλλονται κατόπιν κοινοποίησης ελέγχου, δεν επιβάλλονται τα πρόστιμα του άρθρου 54, αλλά τα πρόστιμα των άρθρων 58, 58α και 59, αν όμως οι εκπρόθεσμες είναι μηδενικές ή η διαφορά φόρου από την αρχική είναι μικρότερη του 5% επιβάλλονται τα πρόστιμα του άρθρου 54. Το άρθρο 54 όμως, επαναλαμβάνω, δεν επιβάλλει πρόστιμα στις τροποποιητικές ΦΠΑ αν η αρχική έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα και δεν κάνει καμία απολύτως διάκριση για το αν υποβάλλονται πριν ή μετά από κοινοποίηση ελέγχου.
Έχω αντιμετωπίσει αυτήν την περίπτωση στην πράξη. Παρέθεσα τα επιχειρήματά μου στους ελεγκτές και μου είπαν ότι έχω δίκιο. Πράγματι παραδέχτηκαν ότι δεν είναι λογικό να επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 54, ήτοι 100 ευρώ, σε περιπτώσεις που το ίδιο το άρθρο 54 αναφέρει ρητά ότι δεν προβλέπεται κανένα πρόστιμο. Ταυτόχρονα όμως μου είπαν ότι το πρόστιμο προκύπτει από το σύστημα και στο σύστημα δεν μπορούν να επέμβουν, οπότε η μόνη λύση είναι η επιχείρηση να κάνει ενδικοφανή προσφυγή. Ωστόσο η ενδικοφανής προσφυγή κοστίζει περισσότερο από το πρόστιμο και συχνά οι επιχειρήσεις προτιμούν να πληρώσουν το άδικο πρόστιμο, από το να πληρώσουν περισσότερα σε δικηγόρους ώστε να δικαιωθούν.
Είναι καθήκον όλων όσων ασχολούμαστε με τα φορολογικά, είτε από την πλευρά των φορολογούμενων και των επιχειρήσεων, είτε από την πλευρά του κράτους, να τονίσουμε ότι αυτή η κατάσταση δεν βγάζει πουθενά. Η ανασφάλεια δικαίου είναι διάχυτη. Το να είναι μια επιχείρηση φορολογικά συνεπής στην εντέλεια είναι ακατόρθωτος άθλος. Ακόμα και αν τον καταφέρει όμως, το να αντιμετωπίζεται από τις φορολογικές αρχές ως συνεπής είναι όνειρο απατηλό. Αν δεν λυθεί αυτό, τα έσοδα του κράτους δεν θα είναι ποτέ αυτά που πρέπει ενώ οι φορολογικές διαδικασίες θα επιβαρύνουν σημαντικά το οικονομικό περιβάλλον. Πρέπει κάποτε να πάψουμε να συμπεριφερόμαστε ως οικονομικά αναλφάβητοι και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τέτοιου είδους προβλήματα. Δεν είναι μόνο ζήτημα υγειούς οικονομικού περιβάλλοντος και αύξησης των δημοσιονομικών εσόδων. Είναι πρωτίστως ζήτημα δημοκρατίας και δικαιοσύνης.